Hoe komen we van ons zwerfafval af? - 'Zwerfafval ontstaat omdat flesjes en blikjes geen waarde hebben'

'Misschien moeten we rommelmakers maar eens gaan beboeten'

Miranda Boer, woordvoerder Afvalfonds Verpakkingen

'Zwerfafval en plastic soep vinden we grote problemen. Geen enkele fabrikant vindt het leuk om zijn merknaam in een berm te zien liggen. We zijn het dan ook eens met de doelen die staatssecretaris Stientje van Veldhoven stelt, zonder dat daarbij middelen worden voorgeschreven.

'Vanuit een deel van de samenleving, de milieubewegingen en ook vanuit de politiek, is er een roep om statiegeld verplicht voor te schrijven. Maar dat is slechts een middel om het doel te bereiken dus we zijn blij dat de staatssecretaris enkel een doel als uitgangspunt heeft genomen.

'Statiegeld is niet van de ene op de andere dag geregeld; er moet wetgeving komen en bedrijven moeten de kans krijgen om die gedegen in te voeren. Statiegeld is een kostbaar middel, ook voor de consument betekent het nogal wat. Kleine flesjes nuttig je vooral in buitenhuissituaties. Die moet je dan de hele tijd bij je houden om weer ergens in te leveren. Wij pakken zwerfafval liever op een andere manier aan.

'We hebben ideeën voor alternatieven en gaan daarover binnenkort met de staatssecretaris en gemeenten in gesprek. Ik kan daarover nog niets zeggen, maar het wordt een geïntegreerd pakket aan maatregelen waarmee wij zwerfafval willen aanpakken. Onze voorkeur gaat dus niet uit naar het invoeren van statiegeld.

'Het probleem wordt gecreëerd door mensen die hun rotzooi op straat gooien. Een grote groep vindt dat er statiegeld moet komen, maar als die groep er nu voor zorgt dat hun troep niet op straat terechtkomt, dan zijn we al een heel eind. Naast kleine petflesjes ligt er ook allerlei andere rommel op straat, zoals snoepverpakkingen, zakjes, kauwgom en sigaretten. Kennelijk vinden veel mensen het nog te veel moeite om hun rommel mee naar huis te nemen of in de prullenbak te gooien. Dat is natuurlijk het echte probleem!

'Ondanks de vele campagnes, is er een groep die het niet doet. Denk aan pubers die dwars gedrag vertonen en rommel op straat gooien. Misschien moeten we samen concluderen: we moeten die jongeren eens beboeten. Die mogelijkheid is wettelijk geregeld bij gemeenten, maar dat is een kwestie van prioriteiten. In Amsterdam worden al boetes uitgedeeld en dat schijnt te werken.'

'Zwerfafval ontstaat omdat flesjes en blikjes geen waarde hebben'

Rob Buurman, directeur Recycling Netwerk

'Het bedrijfsleven heeft tientallen jaren de kans gehad om het zwerfafval te verminderen. Het aantal blikjes en flesjes in de natuur is juist toegenomen. Het nieuwe kabinet durft niet door te zetten of heeft veel vriendjes in het bedrijfsleven. Iedere keer lijkt het redelijk om bedrijven een kans te geven. Wanneer houdt dat op?

'De geschiedenis leert dat als je het verpakkende bedrijfsleven een kans geeft het anders te doen, dat het gewoon niet gaat gebeuren. Het is niet voor niets dat al 230 gemeenten zijn aangesloten bij de Statiegeldalliantie, die wil dat de regering statiegeld invoert. Toch krijgen ze weer een paar jaar de tijd om de boel te saboteren en het politieke geheugen is te kort om hen daarop af te rekenen.

'Statiegeld heffen is het enige werkbare middel dat de markt niet op de kop zet en wel effectief is. Het probleem ontstaat omdat het product geen waarde heeft. Herbruikbare bekers vind je niet tussen het afval, die hebben nog een waarde. Voor flesjes en blikken geldt: litter by design; gemaakt om zwerfafval te worden. Dit kun je opheffen door iets waarde te geven.

'Nu kiezen voor statiegeld betekent niet dat je over een halfjaar je flesje al kunt inleveren, maar vanaf 2020 is dat zeker haalbaar. Supermarkten zullen moeten investeren, maar de extra kosten vallen mee. Veel van de huidige automaten kunnen namelijk nog veel efficiënter worden benut en ze kunnen een vergoeding krijgen voor de flesjes en blikjes die ze innemen.

'Ja, het is de consument die de rommel op de grond gooit, maar die wordt al lang op zijn gedrag aangesproken. We moeten nu verder kijken.

'Uit consumentenonderzoeken blijkt dat het merendeel voor statiegeld op kleine flesjes is. Het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken zag zelfs dat mensen statiegeld de makkelijkste manier vinden om aan het milieu bij te dragen.

'Het is heel raar dat de discussie alleen over flesjes gaat want er liggen twee keer zoveel blikjes in de natuur als flesjes. Als je enkel statiegeld op flesjes vraagt dan is er bovendien een kans dat meer producenten voor blikjes gaan kiezen, waardoor dat zwerfafval toeneemt. Er zou dus ook statiegeld op blikjes moeten komen.'