Hoe een gemeente de mensen gelukkig probeert te maken met een gelukscoördinator

De bomen botten hier eerder uit dan elders. Een waas van bloesem kleurt het land. Het is te koud nog voor asperges, maar misschien heb ik geluk.

We staan bij de Roer, een smalle rivier, bijna een beek, die snel stroomt. Dit is van gemeentewege tot geluksplek 9 verklaard. Er staat een bord met opdrachten en vragen: ‘Neem rustig de tijd om naar het stromende water te kijken.’ ‘Op welke momenten in je leven heb jij tegen de stroom in geroeid?’

De bedoeling is, zegt Laurens, dat mensen er iets mee doen.

Laurens Bijl is gemeentelijk gelukscoördinator. Zijn inspanningen sijpelen inmiddels overal door, binnen en buiten het gemeentehuis. Roerdalen heeft zes kerkdorpen, twintigduizend dorpelingen en zesentwintig geluksplekken. ‘Mijn rol is’, zegt Laurens, ‘geluk handen en voeten geven.’

Het begon acht jaar geleden als ‘branding’, vertelt hij. Roerdalen was geen partij voor de toeristische kanonnen in Roermond (Designer Outlet) en Sevenum (Toverland) – dus zochten ze het in de slagzin ‘klein geluk’. Het leidde tot een ceremonie met mensen uit Bhutan, land van het Bruto Nationaal Geluk, die toch in de buurt waren vanwege de Floriade. Ze ondertekenden een ‘declaration of happiness’. Vervolgens zocht Leo Bormans contact, de Vlaamse geluksman, die in de gemeente Roerdalen prachtig de praktijk kan onderzoeken.

Zo werd een reclamecampagne een serieuze zaak.

Wat we niet doen, zegt Laurens maar vast, ‘is mensen gelukkig maken’. Geluk is maakbaar, dat wel. ‘Maar dan kom je aan de vraag: wat bedoel je met geluk?’ Zijn definitie: ‘De tevredenheid die mensen over het algemeen met hun leven hebben.’ Het is aan hem en alle ambtenaren ‘de randvoorwaarden te creëren’.

Geluk is geen gimmick hier. De gelukscoördinator is loco-secretaris van de gemeente en maakt deel uit van het driehoofdige directieteam. De tien pijlers van geluk staan aangekondigd in het gemeentehuis, net als de vier kernwaarden (respect, gelijkwaardigheid, vertrouwen, verantwoordelijkheid). Geluk is het kompas voor de politiek en keert veelvuldig terug in de kadernota (‘geluk als richtinggevend thema geeft focus’) en de begroting (‘bijdragen aan geluk is onze missie geworden’). Bij de VVV-agentschappen is een geluksworkshop te boeken. Daar is ook werk van Bormans te koop. En voor de minima wordt gewerkt aan een ‘gelukspas’ die korting geeft.

‘Het is een waardenverhaal’, zegt Laurens, met als belangrijkste waarde dat de bewoners van Roerdalen zelf meewerken aan het verbeteren van hun gemeente. Dus als er een nieuwe horecavisie nodig is, vragen ze de horeca die zelf op te stellen, zodat er meer begrip komt voor de dilemma’s die zo’n visie in zich draagt. De gemeente trekt zich wat terug en dereguleert: voor een straatbarbecue is geen vergunning meer nodig. Maar wel verantwoordelijkheid. Het is ‘zwaar sturen op zelfsturing’, zegt Laurens.

We rijden langs een paar geluksplekken. Als journalist ben je toch een soort ongelukscoördinator, dus ik vraag Laurens waarom Roerdalen nog een voedselbank heeft. ‘En een kledingbank’, zegt hij. Roerdalen heeft last van krimp, ontgroening en vergrijzing. Voorzieningen verdwijnen, sportclubs kwijnen. De jeugdzorg heeft er aanmerkelijk meer te doen dan elders. ‘Werken aan geluk’, zegt Laurens, ‘wil niet zeggen dat er niks aan de hand is.’

In Vlodrop bijvoorbeeld zijn ze goed aan de slag met dorpsbijeenkomsten. Ook de ambtenaren op het gemeentehuis raken doordrongen van een nieuwe werkwijze. In de hal is nu ruimte voor het plaatsen van foto’s van geluksmomenten.

Gaan we naar de natuurbegraafplaats, geluksplek 6, waar net een rouwstoet aanstalten maakt. We staan bij het geluksbord en zwijgen even. ‘De dood hoort ook bij het leven’, zegt Laurens als de stoet vertrokken is. ‘Geluk is dieper dan weer een rondje in de achtbaan.’

Op de begraafplaats is een schommel, ‘ga erop zitten en wieg zachtjes heen en weer’, staat op het bord. Laurens gaat zitten en schommelt. Hij vertelt hoe de gemeente rücksichtslos een speeltuin verwijderde uit een dorp, en er grote woede voor terugkreeg van de dorpsbewoners. Ook daar is hij in gesprek gegaan ‘om respect en gelijkwaardigheid terug te winnen’. Hij vroeg de bewoners naar hun jeugdherinneringen. Sommigen speelden daar als kind. ‘Toen bleek dat ze vroeger genoeg hadden aan een bal en twee jassen als doel.’ Vervolgens hebben ze de speelplaats op basis van dat jeugdgeluk opnieuw ingericht, als ontmoetingsplek zonder speeltoestellen. Daarvoor was geen geld.

Zijn ze met de jaren gelukkiger geworden, in Roerdalen? ‘Dat is een interessante vraag. We meten niet jaarlijks. Wat we doen is zoeken naar verhalen van mensen, niet naar rapportcijfers.’

Hoe dan ook: gelukkig is het land dat geld en tijd heeft geluk te coördineren.

En drie minuten verderop verkoopt de boer de eerste asperges, vers uit de volle grond.