Hoe de Dagwinkel van Pieter de Reus en Adiënne Klaver uit het dorp verdween

Ik ga naar Grootschermer, waar zaterdag de Dagwinkel-supermarkt van Pieter de Reus en Adiënne Klaver definitief uit het dorp verdween. Een mooie supermarkt was het, de laatste winkel in Grootschermer, met verse groenten, Franse kazen en een notenbar. Deze vrijdag is Grolsch in de aanbieding voor tien euro. Om twaalf uur wordt het laatste krat verkocht.

Kunstenares Inez Warnaar (81) uit het nabijgelegen Driehuis komt samen met haar man Jan afscheid nemen. Inez heeft een ets van de Eilandspolder meegenomen als cadeau. Ze halen een paar pizza’s uit het koelvak, ‘altijd handig’.

‘Heel erg jammer,’ zegt Inez. ‘We kwamen hier graag. Maar ja, de mensen gaan liever naar de Plus in De Rijp of de Dekamarkt in Stompetoren. Die zijn goedkoper.’

‘Wij niet’, zegt Jan. ‘Wij vonden het belangrijk dat er hier een winkel was.’

‘We hoopten dat de klanten zich ervan bewust waren dat je hier wel moet kopen om de winkel open te houden’, zegt Adiënne. ‘De consument had wat kunnen doen’, zegt Pieter. Maar zelfs medewerkers van zijn winkel gingen naar de Plus.

Weduwe Teetje Kreb, de overgrootmoeder van Pieter de Reus, begon in 1904 een eindje verderop aan het Noordeinde met een kruidenierswinkeltje. Zestien waren er daarvan destijds in Grootschermer. In 1923 begon grootvader Jacob Pieter Kreb met een winkel op de huidige locatie, in 1969 opgevolgd door Carla Kreb en haar man Dirk de Reus. In 1996 stapten Pieter en Adiënne in de zaak.

117 jaar, vier generaties kruideniers, hun portretten hangen vooraan in de winkel, maar nu is het voorbij.

Heel lang combineerden Pieter en Adiënne de winkel met een cateringservice. Dat ging goed, al maakten ze lange weken. Maar corona maakte catering voor feesten en partijen overbodig. Toen begonnen bij het echtpaar de twijfels: kon het nog wel uit, een winkel? Adiënne: ‘We hebben ons voor tweehonderd procent ingezet, maar dat was niet genoeg.’

Pieter de Reus (51) is een typische Noord-Hollander, onder de nuchterheid schuilt de emotie. Als hij zegt dat hij het jammer vindt, maar dat het nou een keer niet anders is, hoor je dat het hem meer pijn doet dan hij wil toegeven. ‘Het liefst was ik tot mijn pensioen doorgegaan, maar het is niet langer rendabel.’

Jarenlang deed hij aan thuisbezorging. ‘Er waren op een gegeven moment zo’n 150 klanten bij wie ik de boodschappen bezorgde. Ik zette de spullen meteen in de koelkast.’ Veel klanten keken uit naar zijn komst: hij was vaak het enige contact dat ze nog hadden. ‘Ik heb heel veel verhalen aangehoord.’

Maar nu hebben de grote supermarkten ook een bezorgdienst.

In hoog tempo zijn in Nederland de winkels uit het dorpsbeeld verdwenen. In 2017 waren er 690 dorpen zonder winkels en de afkalving gaat in hoog tempo door. Pieter de Reus: ‘Nog niet zo lang geleden had je hier meerdere bakkers, een groenteboer en een zuivelwinkel. Allemaal weg.’

Dat is een vorm van sociale kaalslag. ‘Mensen kwamen hier ook voor een praatje’. In Grootschermer hebben ze nog een basisschool, maar die verkeert met 42 leerlingen in de gevarenzone. Er is nog een café-restaurant (Het genot van Grootschermer), een toneelvereniging (Thalia), een gymvereniging (Volharding) en een tennisclub (TC Schermer), die kampt met een vergrijzend ledenbestand.

Voetbalvereniging GSV (voorzitter: Pieter de Reus) vierde dit jaar het eeuwfeest, maar beschikt niet meer over een eerste elftal. De gemeente Alkmaar, waartoe Grootschermer behoort, vroeg zich onlangs af hoe levensvatbaar de dorpshuizen in de kleine kernen, waaronder ’t Wavertje in Grootschermer, nog zijn.

De Dorpsraad klaagt op haar site over een gebrek aan belangstelling.

Veel mensen wonen met plezier in het pittoreske Grootschermer, maar de toenemende individualisering verandert het dorp.

Pieter en Adiënne blijven wonen in de woning die bij de winkel hoort. Het winkelinterieur wordt verkocht. Wat ze met de vrijkomende ruimte gaan doen, weten ze nog niet. ‘We nemen een pauze’, zegt Adiënne, ‘en we gaan nadenken over de toekomst.’

‘Heb je dat boek van Geert Mak gelezen’, vraagt Pieter de Reus. ‘Hoe God verdween uit Jorwerd?’ Hij herkende er veel in. ‘Al wil ik me natuurlijk niet met God vergelijken.’