Het werd tijd dat Amsterdam een vrouwelijke burgemeester kreeg

Voor het eerst krijgt onze hoofdstad met Femke Halsema een vrouw als burgemeester. Toen haar voordracht bekend werd, dacht ik aan de woorden van een vriendin. ‘Laat de volgende burgemeester alsjeblieft weer gewoon een man zijn’, verzuchtte ze. ‘Wie het ook wordt, kan toch niet tippen aan Eberhard. En dan zeggen ze: ‘Zie je wel, een vrouw kan het niet.’’

Na de mythische populariteit van Eberhard is het vrijwel onmogelijk niet teleur te stellen. Voor een vrouw zal dat een extra grote uitdaging zijn. Dat komt omdat we vrouwen anders beoordelen dan mannen.

Na 700 mannen als burgemeester nemen we makkelijker aan dat een man competent is. We associëren mannen met leiderschap. Vrouwen kunnen we ons moeilijker voorstellen in een leiderschapsrol. Daardoor worden vrouwen minder snel geschikt gevonden. Als we zeggen dat we ‘de kwaliteit voorop zetten’, geven we onbewust de voorkeur aan een man. Een vrouw moet aangetoond hebben dat ze iets kan, terwijl we van een man gemakkelijker geloven dat hij het zal leren. Vrouwen moeten aan hogere verwachtingen voldoen dan mannen.

Bovendien botst het mannelijke beeld van een competente leider met ons beeld van een vrouw. Als vrouwen zich gedragen zoals van een vrouw verwacht wordt – zachtaardig en op samenwerking gericht – dan vinden we haar aardig. Maar zal ze wel in staat zijn krachtdadig beslissingen te nemen en ruzie te maken als dat nodig is? Vrouwen worden dan getypeerd als lief maar onbenullig. ‘Je bent te lief’ is in de politiek geen compliment.

Als een vrouw zich gedraagt als een klassieke (mannelijke) leider, assertief en resultaatgericht, dan vinden mensen haar koud, of een bitch. We hebben grote moeite met een vrouw die zich gedraagt als een man.

Femke Halsema heeft als burgemeester zowel plus- als minpunten. Zoals elke andere kandidaat. Toch zijn de reacties op haar heftiger. Ze zijn ook vrij voorspelbaar. Zo zou ze koud of kil zijn. Een kwalificatie die ik nooit over een man hoor.

Eberhard was 15 maanden minister geweest. Niet bepaald een overdaad aan bestuurlijke ervaring. Toch werd zijn ervaring niet in twijfel getrokken.

Met vijf vrouwelijke wethouders en een vrouw als burgemeester kun je erop wachten dat inhoudelijke discussies straks worden weggezet als emotioneel. Een gepassioneerd debat als een bitchfight.

Vaak kunnen mensen niet goed verwoorden waarom ze geen goed gevoel hebben bij Halsema. Hillary Clintons campagneteam beschreef dit fenomeen als TSAHIJDL: There’s something about her I just don’t like.

De reden dat mensen Hillary niet mochten kwam volgens communicatiedirecteur Jennifer Palmieri doordat Hillary een competente, ambitieuze vrouw met macht is. Dat zijn we ‘just’ niet gewend.

Ik sprak Femke Halsema toen ze in haar denkproces zat. Ze vertelde dat haar vrouw-zijn meewoog bij de afweging zich te kandideren. Ze zei: ‘Stel dat ik de enige vrouw zou zijn die een kans zou maken, dan mag je dat toch niet voorbij laten gaan. Dan heb je een verplichting.’

Ik ben blij dat de burgemeester van Amsterdam een vrouw is. Het werd tijd.

Halsema doet er goed aan om niet te proberen te bewijzen dat ze net zo is als haar mannelijke voorgangers. Want hoe hard je ook probeert je aan te passen, een man word je er niet door. Ze moet de kans pakken om haar eigen authentieke leiderschapsstijl in te zetten. Ze kan daarin een voorbeeld nemen aan de premier van Nieuw-Zeeland. Jacinda Ardern heeft een stijl die enorm verfrissend is.

Wanneer het Halsema lukt te laten zien dat vrouwen geen gemankeerde mannen zijn, maar juist iets extra’s brengen, dan doet ze daar vrouwen een grote gunst mee. En de hoofdstad ook. Ik wens Femke Halsema heel veel succes.

_{Julia Wouters is politicoloog en was politiek adviseur en speechschrijver van Lodewijk Asscher.}

_{Dit najaar verschijnt Wouters’ boek De Zijkant van de Macht over vrouwen in de politiek.}