Het ‘nationale coronacrisis bijspijkerplan’ schept een uitgelezen kans om ook de leescrisis aan te pakken

In zijn kleine kinderkamer staart Tom verdrietig voor zich uit. Niet zijn blauwwit gestreepte schipperstrui of zijn zwart krullende haar valt als eerste op, maar zijn grote oren. Wat maakt het jongetje zo diepbedroefd? Voor hem op tafel ligt een verfrommeld briefje. Het is een tekening van een poppetje met enorme flaporen. Een klasgenoot plakte het stiekem op Toms rug. Hij heeft er de hele dag mee rondgelopen.

Na bijna 45 jaar kan ik het tafereel nog altijd dromen. Het is de eerste bladzijde van het prentenboek Tom Tippelaar van Annie MG Schmidt en tekenaar Jan Verburg. Het boek won destijds de Gouden Penseel, maar is al jaren niet meer verkrijgbaar. Eeuwig zonde. Het is een magisch verhaal met adembenemende tekeningen, boordevol absurdistische details waar je eindeloos naar kan kijken.

Tijd voor mijn klas om Tom te ontmoeten. ‘Tom Tippelaar zat op zijn kamertje en huilde’, begin ik. In het mozaïek van beeldschermpjes voor mij kijken 24 kinderen me verwachtingsvol aan. De een met een duim in zijn mond, de ander innig verstrengeld met een knuffel. Het is een vrolijk gezicht zo’n verzameling felgekleurde pyjama’s op mijn computerscherm. Ademloos luisteren de kinderen naar de avonturen van Tom. Hier en daar popt nog een jonger broertje of zusje op of een verdwaalde ouder. Ook zij luisteren mee.

Een bedverhaaltje voor het slapen gaan, het is een idee van mijn stagebegeleider juf Ella: ‘Zo blijf je in coronatijd op een andere manier in contact met de kinderen en misschien stimuleert het ouders ook om ook thuis vaker voor te lezen.’

In de krant las ik over kleuterjuf Ilse. Met een fietsmand vol boeken en twee plastic stoeltjes fietste ze afgelopen weken stad en land af voor een dagelijks stoepbezoek. Voor de voordeur las ze haar kleuters voor. Weer of geen weer.

Naar de positieve effecten van voorlezen is veel onderzoek gedaan. Jonge kinderen die worden voorgelezen presteren later op school beter in taal en rekenen. Daarnaast hebben ze een voorsprong in hun sociaal-emotionele, lichamelijke en creatieve ontwikkeling.

Goed om vroeg te beginnen dus, én er mee door te gaan. Ook als kinderen ouder worden. Voorlezen brengt leerlingen in contact met teksten die ze zelf nog niet goed kunnen lezen. De leraar is een belangrijk rolmodel. Zien lezen, doet lezen. Zoals mijn oud-collega Hans, docent Nederlands, die zijn pubers op het vmbo elke dag voorleest. ‘De leerlingen lezen mee en het is muisstil’, vertelt hij. Als een hoofdstuk uit is, volgt vaak protest. ‘Wij willen lezen, wij willen lezen!’ scandeert de klas dan. ‘Voorlezen moet je zien als lestijd, niet als een tussendoortje’, vindt Hans.

Maandag gaan de basisscholen weer open. Leraren verruilen het scherm voor het klaslokaal. Volgens de PO-Raad is er jaren nodig om onderwijsachterstanden in te halen. Dat is schokkend. Vooral omdat het al voor corona niet best gesteld was met de leesvaardigheid van veel kinderen. Maar liefst 24 procent van de 15-jarigen heeft zelfs zoveel moeite met lezen dat er een reëel risico is dat ze laaggeletterd de schoolbanken verlaten. En dat in welvarend Nederland.

Binnenkort komt demissionair onderwijsminister Slob met zijn ‘nationale coronacrisis bijspijkerplan’. Een uitgelezen kans om ook de leescrisis aan te pakken en van (voor)lezen een topprioriteit te maken. Thuis, op de pabo en op school. Plus op elke school een schoolbibliotheek. Dan kan de uitgever van Tom Tippelaar eindelijk een herdruk uitbrengen. Mijn klas staat te popelen!