Het is geen ramp dat VS uit klimaatakkoord stappen

Internationale verontwaardiging alom bij het besluit van Donald Trump om de Verenigde Staten terug te trekken uit het klimaatakkoord van Parijs. Europese leiders spraken van 'een grove fout'. De EU-commissaris van Klimaat noemde het 'een trieste, trieste dag voor de wereld'. Staatssecretaris Sharon Dijksma had het over een 'historische vergissing'. De Verenigde Naties vonden het een 'enorme teleurstelling'.

Maar een ultieme oplossing om de mondiale opwarming beneden de twee graden te houden, was het verdrag nooit. Niet voor niets was de ontvangst door milieugroeperingen destijds zeer lauw. Het akkoord staat bol van beloften, waar geen land zich aan hoeft te houden. Onderdelen uit het akkoord zijn weliswaar 'juridisch bindend', maar er volgen geen sancties wanneer landen zich er niet aan houden.

Stel dat álle landen, inclusief de VS, hun beloften nakomen om tot 2030 de CO2-uitstoot terug te dringen volgens de in Parijs gemaakte afspraken. Dan nog zou de uitstoot - zo werd berekend in een peer-reviewed rapport - worden teruggebracht tot slechts een honderdste van wat nodig is om de mondiale temperatuurstijging onder de twee graden te houden.

Zelfs wanneer alle beloften zouden worden doorgetrokken tot het jaar 2100, stelde het MIT, zou de atmosferische concentratie van CO2 in dat jaar 710 deeltjes per miljoen zijn, in plaats van 750 als er géén verdrag was. Dit vertaalt zich naar een verschil in temperatuurtoename van 0,2 graden Celsius.

Gebrekkig succes van internationale verdragen

Internationale klimaatverdragen hebben relatief weinig invloed op de mondiale CO2-uitstoot. Het is onmogelijk te zeggen waar we vandaag zouden staan als er in de afgelopen jaren geen klimaatafspraken waren gemaakt. Wel weten we dat er andere factoren zijn die een veel belangrijkere rol spelen: macro-economische ontwikkelingen, technologische veranderingen en investeringen in innovaties. Dat blijkt uit een analyse van de ecomodernistische denktank The Breakthrough Institute.

Zo heeft het gebruik van schaliegas veel meer gedaan dan welk verdrag dan ook om de veel vuilere kolencentrales buiten gebruik te stellen. Sterker, dankzij het door velen in de milieubeweging zo verfoeide schaliegas is de CO2-uitstoot in de Verenigde Staten sterker afgenomen dan die in Europa.

Het gebrekkige succes van internationale afspraken heeft er deels mee te maken dat landen zich slechts lijken te willen committeren aan doelstellingen die haalbaar zijn wanneer trends zich voortzetten. Daar spreekt weinig ambitie uit en weinig vertrouwen in een technologische doorbraak. Ter illustratie: de emissiefactor in landen die meededen aan het Kyotoprotocol uit 1997 viel sneller terug in de tien jaar vóór het verdrag werd getekend dan in de tien jaar daarna. Dat heeft er mogelijk mee te maken dat de aandacht te veel verschuift van technische innovaties naar het volgen van het protocol.

Om de afspraken uit Parijs uit te voeren, moet veel worden ingezet op energie uit zon en wind. Maar zonnepanelen en windmolens zijn voorlopig helaas nog weinig efficiënt en goede opslagcapaciteit ontbreekt. Er zit wel enige vooruitgang in, maar die verloopt traag. De keuze om een inferieure technologie zwaar te subsidiëren is een verkeerde. Verstandiger is het om zwaar te investeren in innovaties voor (veel) betere opslagcapaciteit of in andere vormen van CO2-vrije energie, zoals nieuwe kerncentrales.

Trump als wereldleider op milieugebied

Dat betekent niet meteen dat Trump een zegen zal zijn voor het klimaat en het milieu. Er zijn genoeg redenen om daarover sceptisch te zijn. Toch stemt het hoopvol dat hij in zijn verklaring nergens klimaatverandering een hoax heeft genoemd, of twijfels uitte over de klimaatwetenschap, zoals hij in eerdere heeft gedaan. Sterker, Trump gaf aan dat hij met zijn land op milieugebied de wereldleider wil blijven. Hoe is nog onduidelijk.

Het voorspelt niet veel goeds dat hij haast lijkt te maken om de steenkoolindustrie een kontje te geven. Als Trump zich werkelijk pragmatisch opstelt en economische groei najaagt, zal hij juist verder ruimte moeten maken voor het gebruik van schaliegas, maar ook voor technische doorbraken op het gebied van schonere energie, terwijl de rest van de wereld blijft hangen in niet-bindende afspraken.

De beslissing van Trump is een geschikt moment om ons af te vragen of het na 25 jaar niet tijd wordt om de klimaatverandering op een heel andere, meer effectieve manier tegen te gaan dan via papieren tijgers. Wanneer het doel verschuift van het terugdringen van de mondiale CO2-uitstoot via bestaande technologieën naar investering in innovaties op het gebied van schone energie is er veel meer kans om de klimaatverandering succesvol tegen te gaan.

_{Marco Visscher is co-auteur van Ecomodernisme: Het nieuwe denken over groen en groei en samensteller van Tegengeluid.}