Het COA zou meer opties moeten hebben dan opschalen of afschalen

Met een flexibel gebruik van woonruimte voor asielzoekers zou veel onrust worden weggenomen.

Of het nu gaat om de gasvoorraad, de ic-capaciteit of de huisvesting voor asielzoekers: Nederland is niet ingesteld op worstcasescenario’s, en wordt daardoor geregeld overvallen door onvoorziene ontwikkelingen – die overigens vaak wel degelijk voorzienbaar zijn. Zo moeten in allerijl noodvoorzieningen worden getroffen voor asielzoekers – al zijn die minder talrijk dan tijdens de vluchtelingencrisis van 2016. In Ter Apel, de ‘hoofdvestiging’ van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA), brengen nieuwkomers uit Afghanistan de nachten door op veldbedden en stoelen.

Het azc in Rijswijk, dat binnenkort zou moeten sluiten, blijft tot nader order open. De Tweede Kamer stelt welwillend een deel van haar tijdelijke onderkomen ter beschikking aan asielzoekers – om de plattelandsgemeenten te ontlasten, zoals initiatiefneemster Caroline van der Plas (BBB) haar motie toelichtte. De gemeenteraad van Haarlem buigt zich binnenkort over het voorstel van burgemeester Jos Wienen om het COA een passagiersschip voor de huisvesting van asielzoekers aan te bieden. Al met al wekt de opvang vluchtelingen associaties met plakband en elastiekjes.

De ontoereikende opvangcapaciteit hangt ten dele samen met de woningcrisis: veel statushouders blijven aangewezen op een azc zolang geen huurwoning voor hen beschikbaar komt. Daarnaast leggen asielzoekers uit ‘veilige landen’, zoals Marokko, langdurig beslag op de schaarse ruimte in azc’s: hier hebben ze geen uitzicht op een verblijfsvergunning, Marokko werkt niet mee aan hun repatriëring. Een betrekkelijk kleine instroom van ‘nieuwe’ asielzoekers kan dus snel tot problemen leiden.

Onder de huidige omstandigheden moet het COA op gezette tijden met de pet rond bij gemeenten, op zoek naar nieuwe, tijdelijke opvanglocaties. En vaak leidt een eventueel verzoek, of een welwillende reactie van een gemeente daarop, tot rumoer onder de bevolking. Zeker als de ervaring leert dat een tijdelijke regeling vaak wordt verlengd. Veel van die maatschappelijke onrust zou kunnen worden weggenomen als er meer capaciteit beschikbaar zou komen die in beginsel is bestemd voor asielzoekers, maar die – bij een daling van het aantal asielaanvragen – ook tijdelijk zou kunnen worden gebruikt door andere groepen die de gevolgen van het woningentekort ondervinden, zoals (buitenlandse) studenten. Zelfs een periodieke, gedeeltelijke leegstand van azc’s is wellicht te verkiezen boven de nerveuze op- en afschaling waartoe het COA nu door wisselende omstandigheden wordt gedwongen.