Gratis geld doet minder werken

Uit de commentaren van Bregman en Nooteboom op mijn artikel over het basisinkomen blijkt dat de huidige voorstellen zijn gebaseerd op drijfzand. Zo stelt Bregman dat zijn basisinkomen van circa duizend euro per maand voor iedere Nederlander tot meer werk zal leiden. Eerder heeft het CPB berekend dat een basisinkomen gelijk aan de helft van het sociaal minimum (circa 750 euro) 350 duizend banen kost. Het CPB neemt aan dat veel partners van tweeverdieners zich gaan terugtrekken van de arbeidsmarkt. Over de omvang daarvan kan men discussiëren, maar je moet heel naïef zijn om te veronderstellen dat als mensen een forse uitkering krijgen zij meer gaan werken.

Betaalbaarheidskwestie

Beide heren gaan nauwelijks in op de betaalbaarheidskwestie. Bregman zegt dat mijn collega's Fransman en Canoy 'een uitgewerkt voorstel hebben opgesteld van hoe we het zouden kunnen financieren'. Hij vergeet erbij te zeggen dat dit voorstel blijkens een Tegenlicht-uitzending een gat heeft van 30 miljard euro.

Ook negeert Bregman mijn argument dat dit voorstel, dat een basisinkomen van 50 procent van het sociaal minimum betreft, niet zal volstaan. Immers, bijna twee miljoen alleenstaanden zullen door de bodem van het bestaan zakken. Nooteboom is zo realistisch te stellen dat één basisinkomen niet zal volstaan. Maar het financieringsgat zal dan fors groter worden en de door Bregman bejubelde besparingen op bureaucratie zullen uitblijven.

Minimumloon

Ook Bregmans litanie van buitenlandse experimenten van 'gratis geld' overtuigt niet. In de regel gaat het hier om gesloten kleinschalige experimenten, bijvoorbeeld in een dorpje op het Canadese platteland. In Nederland zal dit onmogelijk zijn of tot veel afbakeningsproblemen en bureaucratie leiden.

Tot slot lijkt het alsof Bregman en Nooteboom elkaar tegenspreken als het om het minimumloon gaat. Nooteboom wil het minimumloon afschaffen. Hij heeft op zich een punt dat dit tot meer banen kan leiden, maar het is volstrekt onhelder hoe hij dit in lokale experimenten gaat vormgeven.

Nooteboom lijkt bovendien aan de koppeling van de uitkeringen aan het minimumloon voorbij te gaan en daarmee aan de wijze waarop wij solidariteit hebben vormgegeven. Dit leidt dan ook jaarlijks tot een politieke discussie over de hoogte van dit basisinkomen.

Bregman wil daarentegen bijstandsgerechtigden die bijverdienen niet 'vernederen' en hen een menswaardige beloning geven, maar dat kan alleen als het principe van het minimumloon overeind blijft. Jammer is het dan ook dat Bregman voorbij gaat aan mijn argument (uitgaande van het gedachtenexperiment van gelijkblijvende werkgelegenheid) dat zijn voorstel leidt tot een fors hogere marginale druk van 25 procent voor de andere Nederlanders. Door zijn basisinkomen lost hij weliswaar de werkloosheidsval (overgang uitkering-werk) op, maar Bregman vergeet erbij te zeggen dat hierdoor veel werkenden aan de onderkant van het loongebouw gevangen zullen blijven zitten (armoedeval).