Elke week wandelen in de geest van Pieter Omtzigt, maar waar lopen ze naartoe?

Nadat bekend was geworden hoe de zittende macht een ‘functie elders’ in gedachten had voor Pieter Omtzigt, beraamde Harold van Garderen een drukbezochte stille omgang voor het Kamerlid in Enschede, en sindsdien doen ze dat elke zondag op verschillende plaatsen in het land: zeven rondjes om het gemeentehuis, indachtig Jericho, geen luid protest maar een ‘fatsoenstegenoffensief’. Dit gaat, zegt Robert Verschuren, die uit Zoetermeer is gekomen, ‘boven de partijen uit’.

Harold zet de pas erin, en zestien mensen volgen over het plein dat net nog alleen van de vogels was, en van de kerkklokken. Sommigen kennen elkaar, anderen zijn nieuw, die weten ervan via LinkedIn, het netwerkmedium voor hoogopgeleide professionals dat inmiddels ook een broedplaats is van meningen over macht en tegenmacht.

Ze lopen niet voor Pieter Omtzigt, zeggen ze, maar wel voor zijn gedachtegoed, en ‘om te praten over waar hij symbool voor staat’ want ‘er is iets aan de hand in Nederland’. Het is een brede agenda die onderweg almaar breder wordt, als een schip met een uitwaaierend zog. Maar waar lopen ze naartoe?

‘Er ligt een boek van Pieter met een visie’, zegt Harold. ‘Daar staat in wat er moet gebeuren. Maar we willen geen partij beginnen. Misschien komt er een burgerbeweging van. Het belangrijkste is: zorgen dat democratie en rechtsstaat overeind blijven.’

Het gemeentehuis is klein, dus nemen ze de kerk erbij en lopen zeven keer een achtje. Elk weekend stipt om vijf voor twaalf, dat leek Harold wel toepasselijk. Ze komen van overal en ‘iets doen’ is de belangrijkste beweegreden: hun zorgen praktisch vormgeven in de publieke ruimte.

Geen spandoeken, geen leuzen, geen toespraken, ‘alleen praten, en zichtbaar maken wat leeft’, geen organisatie maar wel een hashtag: #walkasilentsmile.

Er leeft veel: van bestuurscultuur tot jeugdzorg, van 5G tot vaccineren, van ‘verwaterde instituties’, van democratie tot lobbycratie en mediacratie, waarin journalisten gedwongen worden te schrijven wat de rijksoverheid dicteert (‘dat is toch zo!’). Evert Bergshoeff voert vaker actie voor verlaten vaders, en doet dat hier opnieuw, ook daarin speelt transparantie een rol. ‘We denken dat de democratie stevig in z’n schoenen staat, maar het is kwetsbaar, kijk alleen maar naar Turkije’, zegt een zorgconsultant met Koerdische wortels, een vrouw zegt ‘dat Omtzigt als ziek mens wordt geportretteerd, terwijl de maatschappij ziek is’ – het zijn grote zorgen die ze meedragen, elke ronde groter.

De groepjes lopen in Doetinchem, Enschede, Roden, Amsterdam, Weesp, Rotterdam, Breukelen, Gorinchem en Brussel. En onderwijl regeert in Den Haag de zittende macht maar door, geen haast, geen haast, al nauwelijks meer demissionair. Pieter Omtzigt verliet zijn machtspartij, wat er nu van zijn gedachtegoed gaat worden is onbekend. Er zijn wat CDA-verlaters, Ensberg, Van Agt, maar vooralsnog kan de partij gewoon regeren.

Komt er een beweging van de grond, Harold? ‘Ik heb wel enige hoop.’

Hij is scheikundige, gespecialiseerd in ‘complexe systemen’, en begon na een carrière in het bedrijfsleven een consultancybureau. Onder de lopers zijn meer bètawetenschappers, is hem opgevallen, maar hij zegt ook: ‘met cijfers alleen kun je geen samenleving besturen’. En wijst op de populaire, openbare facebookgroep Team Pieter Omtzigt, ruim dertienduizend volgers: draagvlak voor verandering. ‘Er is nu echt wel iets aan het ontstaan.’

Ik bel de oprichter van de groep, Adrian Peptine, ex-Roemeen, gevlucht voor Ceausescu, hij weet wat staatsdwang is. ‘De muren die worden opgetrokken tussen de kleine man en de elite’, zegt hij, ‘daar heeft Pieter het over en dan gaan mijn haren overeind staan’. Maar hoe slecht je die? ‘Ik heb de overtuiging: als je niets doet verandert er niets. Er gebeuren nu dingen die niet mogen in een democratische staat. Het enige wat je dan kunt doen is bewegen, de kracht tonen van herhaling. Verandering vindt alleen maar plaats als er geluid klinkt.’

Maar ook hij heeft geen contact met Pieter Omtzigt, bewust: ‘ik gun hem volledige rust. Ik betwijfel zelfs of hij nog terugkomt in de Tweede Kamer.’

Nu zijn de wandelaars in Wageningen aan het zevende rondje begonnen en halverwege worden ze aangesproken door de barman van één van de terrascafés aan het plein. Hij houdt de stoet even stil en zegt: ‘als jullie klaar zijn met lopen, kom dan even bij ons een koffie halen’. Want dat hebben ze wel verdiend.