Een vurig betoog van vogelonderzoeker Bijlsma

Midden in het bos in de buurt van Wapse, kom ik uit bij het voormalige boswachtershuisje waar Rob Bijlsma, de beste vogelonderzoeker van Nederland, al 25 jaar woont. Binnen kasten en stapels literatuur en natuurboeken, computer, koffie, uitzicht op een vennetje, en bos. Ik kwam hier voor het eerst in 1995, toen Bijlsma zich vooral met roofvogels bezighield en volop in bomen klom, daarna sprak ik hem vaker. Over de raaf, over de fluiter, over natuur, over goed of slecht onderzoek.

Een sobere levensstijl stelt hem in staat te onderzoeken wat hij wil en onafhankelijk te blijven. In het afgelopen jaar hield hij zich intensief bezig met het volgen van een paartje draaihalzen, vertelt hij. 'Ik ben weer terug bij waar het mee begon: bij nieuwsgierigheid.'

Het gaat al snel over de zin en onzin van natuurbeheer. Ik zeg dat ik sommige projecten wel begrijp. Nou, Bijlsma niet. 'Natuur heeft geen beheerder nodig, natuur heeft een beschermer nodig. Desnoods zet je er een hek omheen en laat je het op zijn beloop. Als dat niet oplevert wat je wilt, dan is dat volslagen irrelevant. Die eindeloze drang om de hele wereld vorm te geven. De megalomanie. Hou ermee op. Dat bespaart een hoop geld, je kunt driekwart van de mensen ontslaan. Je hebt alleen nog een toezichthouder nodig en iemand die gewoon kijkt wat er gebeurt. Zonder het achterliggende idee: daar moeten we wat mee.'

In zijn omgeving liggen de voorbeelden voor het oprapen. 'Ze halen hier nu grote stukken bos weg omdat ze ander bos of heide willen creëren. Een doeltype! En dat moet dan in stand gehouden worden.'

De essentie van zijn bezwaar: 'Het beheersen van natuur, het nastreven van een status quo, dat ontneemt ons iets fantastisch, namelijk het kijken naar de veranderlijkheid van de wereld om ons heen. Het aanpassingsvermogen van levende wezens, dat is pas fascinerend. Verwonder je daarover, kijk ernaar en leer ervan. En laat het gebeuren.'

Goed. En nu over naar de draaihals en de fluiter.