Opinie

Eén jaar Oekraïne? Welnee, deze barbaarse oorlog begon negen jaar geleden al met de ‘groene mannetjes’

Waarom doen wij alsof er nog maar een jaar oorlog is in Oekraïne en erkennen we in het Westen niet dat er al negen jaar een barbaarse oorlog wordt gevoerd door Poetin? Omdat we ons schamen dat we onze kop in het zand hebben gestoken, betoogt Roel van Duijn.

Roel van Duijn
Een pro-Russische demonstratie bij het parlement in Simferopol in 2014.  Beeld Getty Images
Een pro-Russische demonstratie bij het parlement in Simferopol in 2014.Beeld Getty Images

Een jaar oorlog tegen Oekraïne? Klopt het wel dat de oorlog op 24 februari 2022 is begonnen? Welnee. Negen jaar geleden, eind februari 2014 is deze oorlog begonnen met de verschijning van ‘groene mannetjes’ op de Krim.

Over de auteur:

Roel van Duijn is ex-politicus en Ruslandkenner. Hij was een van de oprichters van Provo en van de Kabouterbeweging in de jaren zestig van de vorige eeuw.

Op die dag bezetten gewapende soldaten het parlementsgebouw in Simferopol. In het Westen werden zij vriendelijk ‘groene mannetjes’ genoemd en Poetin verklaarde dat de militairen op de Krim ‘lokale zelfverdedigingstroepen’ waren. Hij was niet uit op annexatie.

Hoe reageerde het Westen op deze leugens? President Obama en bondskanselier Merkel presenteerden een plan: Rusland moest zijn troepen op de Krim terugtrekken en internationale waarnemers moesten ‘toezien dat de rechten van etnische Russen werden gerespecteerd’.

Maar de Oekraïense militairen op het schiereiland werden in hun kazernes opgesloten. Het Krimse parlement, dat omsingeld was door de ‘zelfverdedigingsgroepen’ met kalasjnikovs, stemde onder dwang ermee in dat de Krim deel van Rusland werd. Bliksemsnel volgde een nep-referendum.

Majdan-revolutie

Het tweede toneelstuk begon onmiddellijk na de Majdan-revolutie met demonstraties voor een onafhankelijke republiek Donetsk, die ook door Rusland waren opgepookt. ‘Separatisten’ bestormden overheidsgebouwen, Russische soldaten veroverden het grensgebied over een lengte van 300 kilometer, zodat de Russische troepen vrij toegang kregen. Poetin stelde dat het een ‘serieuze misdaad’ was dat ‘Kyiv’ gewapende troepen naar Oost-Oekraïne had gestuurd. ‘Onzin’, zei hij, dat er Russische soldaten zouden zijn in Oost-Oekraïne.

Het Westen reageerde opnieuw passief. Het stelde enkele sancties in waar de Russen om lachten. Duitsland stelde ‘een contactgroep’ voor, waar Poetin niet tegen was. Obama en Trump, maar vooral Duitsland, waarschuwden keer op keer tegen westerse wapenleveringen die tot ‘escalatie’ konden leiden. Ook toen Poetin in de Donbas niet ophield met schieten.

In die bloedige jaren tussen 2014 en 2018 vielen in de Donbas volgens de Verenigde Naties 14 duizend doden. Alleen al de slag om Ilovaisk in augustus 2014 kostte duizend doden. Bij de Russische aanval op Debaltsevo vielen honderden doden in de dagen na (!) de ondertekening van wat Minsk 2 werd genoemd. Honderdduizenden Oekraïners moesten vluchten in de jaren die nu vrede worden genoemd. Poetin bleef tegenspreken dat hij oorlog voerde, in weerwil van de gevangen genomen Russische soldaten.

Nog erger was dat het Westen in de onderhandelingen deze leugen bleef aanvaarden. Daardoor kon Poetin ‘de separatisten’ als onderhandelingspartners naar voren schuiven, terwijl hij in werkelijkheid zelf de politieke leiding over ‘de separatisten’ had en op twee schaakborden tegelijk kon spelen. Merkel en de Franse president Hollande aanvaardden in hoofdzaak Poetins propagandavisie.

Daardoor gebruikte het Westen de Russische woorden ‘burgeroorlog’, ‘separatisten’, ‘Volksrepublieken’. Nee geen oorlog met Rusland, men kletste liever dat het een burgeroorlog was. Ik verdenk onze leiders ervan dat zij dit gemakshalve deden, omdat zij geen zin hadden in een totale confrontatie. Vooral de Europese leiders wilden de handel met Rusland behouden.

Climax

Het laatste jaar van de oorlog kan niet los worden gezien van de acht voorafgaande, bloedige jaren. De invasie van 2022 is slechts de climax. Poetin had de smaak te pakken gekregen en wilde zijn veroveringshonger niet langer stillen met brokken Oekraïne, de draak wilde het nu helemaal opvreten.

Waarom doen wij alsof er nog maar een jaar oorlog is en erkennen we niet volmondig dat er al negen jaar een barbaarse oorlog wordt gevoerd door Poetin? Door slechts het ene jaar te herdenken doen we mee aan de bagatellisering door het Kremlin, die het conflict nooit als oorlog heeft aangeduid, zelfs nu nog niet.

Onze reden is, denk ik, dat wij de werkelijkheid van Poetins oorlog in die eerste acht jaren niet tot ons wilden laten doordringen, vanwege de onaangename verplichtingen die deze lange oorlog voor ons met zich mee zou hebben gebracht. Zoals bewapening van Oekraïne, toen al, of het aanbieden van het Navo-lidmaatschap, toen al, en stevige sancties, toen al. We zijn dat uit de weg gegaan en nu willen we liever niet erkennen dat we Poetin de kans hebben gegeven zo om zich heen te maaien als hij deed en doet.

We schamen ons dat we acht jaar lang de kop in het zand hebben gestoken en daarom houden we het op één jaar oorlog. Wij verbergen liever ons slappe verleden.

Herdenking van de volle negen jaren van de oorlog, beginnend met 27 februari 2014, is hoognodig. Pas dan hebben we zicht op de werkelijkheid en zijn we beter bestand tegen de verleiding van illusoire onderhandelingen met een aartsleugenaar.

Wilt u belangrijke informatie delen met de Volkskrant?

Tip hier onze journalisten


Op alle verhalen van de Volkskrant rust uiteraard copyright.
Wil je tekst overnemen of een video(fragment), foto of illustratie gebruiken, mail dan naar copyright @volkskrant.nl.
© 2023 DPG Media B.V. - alle rechten voorbehouden