Een dwangsom van 20.000 euro om Oekraïners naar een hotel te sturen

Acht Oekraïners wonen nu een maand in een oud legerdepot bij Weesp en kunnen zich even geen veiliger plaats voorstellen. Er is veel stilte. Rondom ruisen als vriendelijke lijfwachten hoge populieren. Het terrein is omgeven door een hek, de kinderen durven eindelijk weer eens buiten te spelen. De 11-jarige Kirill was opgehouden met praten, tot hier.

Ook zijn hier altijd mensen om met al het nodige te helpen, mensen die ook begrijpen dat je soms even met rust gelaten wil worden terwijl je land wordt gebombardeerd. Terwijl een app op je telefoon nog bij ieder luchtalarm in je eigen stad mee loeit, omdat jij dat loeien moet horen, omdat je iedere minuut wil weten of je man, familieleden, vrienden nog leven.

Het depot heet nu Het Domijn: lang geleden gekraakt door een groep kunstenaars, onder wie Terts Brinkhoff, die later theaterfestival de Parade bedacht, zijn tenten liggen hier nog opgeslagen. Veertig kunstenaars kochten het terrein uiteindelijk van de gemeente. Omdat ze hier hun ateliers hebben en vinden dat deze rafelrand na alle chique gentrificatie elders rafelrand moet blijven. Creativiteit gedijt in een niet al te georganiseerde omgeving. Veel mensen trouwens ook.

Weesp is sinds maart geen zelfstandige stad meer, maar als ‘stadsgebied’ onderdeel van Amsterdam. Een bestuurscommissie heeft de dagelijkse leiding. Domijn-kunstenaar Joost Conijn pleitte daar deze week met ontwerper Wouter van Oosterom voor de Oekraïense vluchtelingen. Want de Oekraïners moeten opeens naar een hotelkamer, op straffe van een dwangsom van 20.000 euro voor Het Domijn. Ze hebben tot vrijdag om te reageren.

De vluchtelingen kwamen via Fastlane Ukraine, een hulpgroep die goederen brengt en op de terugweg kwetsbare vluchtelingen meeneemt. Twee moeders met een kind, hun man nog daar. En één gezin van vier. Wouter van Oosterom bood een appartement met douche en keukentje achter zijn werkplaats aan, waar hij vroeger zelf weleens sliep. Verderop op het terrein stond nog een huisje leeg, simpel maar beschut.

Iedereen op het terrein bracht spullen, speelgoed voor de kinderen, fietsen voor allemaal en veel vriendelijkheid en geborgenheid. Een vaas tulpen. Ze hielpen formulieren invullen zodat de kinderen snel naar school konden, reden mee naar de supermarkt. En ze gaven de vluchtelingen hun broodnodige rust.

Op een oude loods op het terrein staat in grote witte letters een beroemde zin van dichter Jules Deelder: ‘De omgeving van de mens is de medemens.’ Precies dat biedt Het Domijn overvloedig.

Grote gemeenten komen daar nog nauwelijks aan toe, die moeten ‘draagvlak creëren’ en denken in bedden en enorme aantallen, aan veiligheid en taakstellingen. Begrijpelijk. Ook Het Domijn voorzag dit wel en vroeg tevoren dus netjes toestemming bij hun bestuurscommissie. Het terrein had dan wel geen officiële woonbestemming maar vanuit Den Haag klonk de oproep om daar ruimhartig mee om te gaan en dat vond Weesp ook, zegt Wouter van Oosterom.

Nu worden ze alsnog overruled. De brandweer kwam onverwacht op controle en zag wat gebreken: die zijn in een paar dagen naar tevredenheid van dezelfde brandweer verholpen, maar toch zei voorzitter Katinka Hilders van de bestuurscommissie daarna dat ze ‘moet handhaven’ van Amsterdam en sommeerde ze de Oekraïners te vertrekken. Nu om het bestemmingsplan. Weesp beweert al een woning voor ze op het oog te hebben. Maar dat is een antikraakpand waar dan studenten moeten vertrekken, zegt Wouter.

In het kleine huisje kijken Olga en Oleksander stuurs van de stress nu ze hier niet meer op adem mogen komen. Mariia (‘Wij willen echt hier blijven’) probeert achter een laptop in Wouters appartement manmoedig door te werken, ze regelt zaken voor een Oekraïense tomatenconservenfabriek, het geluid van het luchtalarm op haar telefoon. Hun stad ligt vlakbij Odessa.

Als ik Katinka Hilders van de bestuurscommissie bel om te vragen naar de ommezwaai, laat ze haar woordvoerder terugbellen. Die heeft na mijn eerste telefoontje ‘even een persberichtje opgesteld’ dat stelt dat Het Domijn ‘geen veilige plek’ zou zijn. Met nu weer vage argumenten over een waterzuiveringsinstallatie. Ook suggereert ze dat de Oekraïners zonder overleg ‘neer zijn geplant’. Aantoonbaar niet waar.

En het is zo zonde. Als ergens draagvlak ontstaat voor de opvang van vluchtelingen, dan toch hier.

Leefde Jules Deelder nog maar. Die zou er wel raad mee weten.