ingezonden brieven
Doe het drastisch: verbied pubers boeken
De lezersbrieven, over een verbod op literatuur voor iedereen onder de 18 (en betrek vooral leraren bij het complot), een dochter van 9 die naar Den Haag toog om te demonstreren, en aarzelen tussen een uitleg van taalkundige terminologie of een excuus voor een belediging die geen belediging is.
Bij Khalid & Sophie maakte een gemêleerd gezelschap van schrijvers en andere mensen uit het boekenvak zich zorgen over de naderende letterscheiding in de samenleving. Meer dan de helft van de jongeren tot 16 jaar haat lezen.
De een wilde aansluiten bij hun belevingswereld, voor de ander moesten we lezen vooral leuk maken. Een derde weigerde door de knieën te gaan en was bang dat de literatuur zou ver-jip-en-janneken. Een vierde gaf maar weer eens de schuld aan de schermpjes.
Ik pleit voor een drastischer aanpak. We stellen landelijk een lijst op van verboden boeken voor onder de 18. Een soort literaire alcoholleeftijdscontrole. Net als de katholieke index die tot eind jaren vijftig gelovigen verbood boeken te lezen die de Kerk moreel of maatschappelijk schadelijk achtte.
En dat werden dus de boeken waar iedere katholiek likkebaardend naar op zoek ging. Exemplaren werden clandestien doorgegeven en tot op het stiksel stukgelezen.
Een verbod dus. Bij boekhandel en bibliotheek identiteitsbewijs laten zien als je Wolkers wil kopen of lenen. Leraren in het complot betrekken en ze verontwaardigd sodom en gomorra laten roepen bij het zijdelings aanstippen van titels uit de nieuwe lijst. ‘Nee, nee, Reve daar zijn jullie absoluut te jong voor, De Avonden, dat is een schandalig boek.’ (Met een nadruk op schandálig.)
Resultaat: kleine diefstallen uit boekenkasten van bevriende ouders. Samenscholingen rond een boek op hangplekken onder een lantaarnpaal. Lezen met lampjes onder de dekens.
Ik zie het hoopvol in.
Niek Kalberg, Groningen
Zeugma
Als neerlandicus kijk je gedurende verkiezingstijd je ogen uit. Een van de opmerkelijke vondsten blijft D66’s slogan: ‘Laat iedereen vrij, maar niemand vallen.’ Nu deze regel zo door de straten gonst, voel ik de drang anderen te wijzen op het taalspel van de partij.
De zin dwingt de lezer tot herlezen omdat de grammaticale constructie vreemd is. Het ‘laten’ in ‘vrijlaten’ kan eigenlijk niet worden losgehakt en onzichtbaar worden samengetrokken met het ‘vallen’ in de betekenis van ‘laten vallen’. Taalkundigen spreken van een samentrekking met ongelijke delen die ongrammaticaal zou zijn. Maar, een dergelijke samentrekking wordt juist ingezet voor het verrassend effect op de lezer. Men heeft hier te maken met een typisch stijlfiguur: een zeugma.
Bij de bushalte wees ik een vriend op alweer zo’n poster: ‘Daar heb je weer die zeugma van D66.’ Een dame die naast ons stond, berispte me direct: ‘Zo spreek je niet over mevrouw Kaag!’
Haar felle reactie deed me weifelen tussen een uitleg van taalkundige terminologie of een simpel excuus voor een belediging die geen belediging was. Er komt een dag dat de Onderwijspartij de kennis over onze taal zo heeft opgekrikt dat deze situatie niet meer voorkomt. Daar wacht ik op.
David Roelofs, Nijmegen
Normaal
Het is makkelijk om beroemde presentatoren of alle mannen verantwoordelijk te houden voor grensoverschrijdend gedrag. Nog een angstcultuur, alweer een relatie met een stagiaire… We zijn er klaar mee en wij kunnen er toch niets aan doen. Moeten we ook nog naar een stomme cursus die HR organiseert. Ik ben toch geen dader? Maar ja, dat ben je wel. En ik ook.
We overschrijden namelijk allemaal grenzen. Iemands grens kent deze alleen zelf en soms pas achteraf. Iedereen die geen gedachten kan lezen doet dus soms anderen pijn. Er is dan ook geen uitputtende lijst te maken van gedrag dat nooit mag of juist altijd moet. Ja, ik kijk naar jullie: HR-afdelingen die nu haastig een gedragscode door de strot van alle medewerkers duwen.
Wat dan wel? Hier is een radicaal idee: praat met elkaar. Vraag een ander waar deze behoefte aan heeft. Nodig collega’s, sportvrienden en familie uit om jou aan te spreken als hun grens bereikt is, of liever nog: daarvóór. Wat we als normaal zien in Nederland, is aan het veranderen. Dat is ongemakkelijk, duurt lang en gaat iedereen aan. Ook jou en mij.
Evita Lammes, Wageningen
Een soort sorry
Naar aanleiding van het artikel ‘Hoe voorkom je dat je een hork wordt achter het stuur?’ heb ik een suggestie.
We hebben in het verkeer een uitzonderlijk arsenaal aan uitingen voor onze ergernis over het gedrag van weggebruikers. Ook ik maak – meestal onbedoeld – fouten in het verkeer.
Maar misschien zou een aantal scheldpartijen (en erger) van anderen jegens mij over een door mij gemaakte fout of onhandigheid, verminderen als we de mogelijkheid hebben om met een simpel, door ieder te begrijpen en zichtbaar gebaar duidelijk te maken dat we begrijpen dat die ander zich ergert over mijn gedrag. Met andere woorden: een soort sorry naar die ander. Bestaat zo’n gebaar en zo niet: misschien een leuke afstudeeropdracht?
D.P. Rookmaaker, Amersfoort
Betalen
Mijn 9-jarige dochter stond afgelopen zaterdag vooraan bij de demonstratie van de klimaatcrisis. Haar initiatief. Ze vindt het belangrijk, want het gaat over haar toekomst. Toen direct bij het begin van de demonstratie de politie al dreigend haar waterkanonnen naar voren schoof, was de angst in Vera’s ogen onmiskenbaar: we doen toch niemand kwaad? Een dag later volgt de reactie van Rutte: de demonstranten moeten opdraaien voor de kosten van de inzet van de politie.
Dit is de standaardreactie van machthebbers op iets dat hen onwelgevallig is: aanvallen op de vorm, wegblijven van de inhoud. De kosten zijn niet meer dan de kosten voor het onderhoud aan onze democratie. Burgerlijke ongehoorzaamheid is nodig, het stelt ons in staat ons los te weken van vastgeroeste ideologieën. En zonder te schuren, zal de zittende macht nooit schuiven.
De kosten van de demonstratie op de actievoerders willen verhalen is de meest kortzichtige reactie die je je maar kunt bedenken. De actievoerders, en met name de jonge generatie, dragen de echte kosten van het falende klimaatbeleid. Kosten die je niet in euro’s kunt uitdrukken.
De klimaatcrisis is een crisis die ons voortbestaan bedreigt. Dat is ook de reden dat mijn dochter vooraan stond, afgelopen zaterdag. De kosten van de inzet van de politie zijn een schijntje vergeleken met de last die haar generatie moet dragen.
En dan nog kort over de politie-inzet. Als je demonstranten van de weg wil hebben, kun je ze gewoon arresteren. De actievoerders van Extinction Rebellion werken misschien niet mee, maar ook niet tegen. Die laten zich makkelijk afvoeren. De inzet van waterkanonnen is gewelddadig en absoluut onnodig. Voor de inzet ervan betalen de bestuurders een prijs: de boosheid van mijn dochter is er alleen maar door gegroeid. Want hoe kan het dat het systeem vreedzame activisten met geweld afstraft? Niet de activisten, maar de bestuurders mogen hun borst natmaken.
Rejo Zenger, Amsterdam
Wilt u reageren op een brief of een artikel? Stuur dan een brief (maximaal 200 woorden) naar brieven@volkskrant.nl
Het belangrijkst is dat een brief helder en duidelijk is. Wie een origineel en nog niet eerder verwoord standpunt naar voren brengt, maakt grotere kans de krant te halen. Een brief die mooi en prikkelend is geschreven, heeft ook een streepje voor. Kritiek op de Volkskrant wordt vaak gepubliceerd, op-de-man-gespeelde kritiek op personen plaatsen we liever niet.
Iedere brief wordt gelezen door een team van ervaren opinieredacteuren en krijgt een kans. En wekelijks halen ongeveer vijftig brieven de krant. Over de uitslag kan helaas niet worden gecorrespondeerd. Wij zijn er trots op dat onze lezers mooie en goede brieven schrijven, waarvan we elke dag een levendige rubriek kunnen samenstellen.
