Deze nieuwe generatie gaat het bos bezetten als het moet

Anneke Wensing ziet in Facebookgroepen wel eens boze burgers aankondigen dat ze ‘in staat zijn’ zich aan met kappen bedreigde bomen vast te ketenen, als het moet. ‘Maar dat is vaak zo onnadenkend’, zegt Anneke, de kalme woordvoerder van de actiegroep Amelisweerd Niet Geasfalteerd: ‘Je moet het dan wèl serieus aanpakken.’

Op een regenachtige zaterdagmiddag sta ik bij een bomenklimworkshop tussen een nieuwe generatie actievoerders. Zij zijn volkomen geprofessionaliseerd. Wat niet hetzelfde is als het ‘beroepsactivisme’ van personen die zich fulltime tegen ieder establishment verzetten. Hier staan bedachtzame mensen met drukke banen en stevige studies als sterrenkunde of klimatologie.

Anneke (41) klinkt als een directiesecretaresse en werkt bij een NGO voor ontwikkelingswerk. Acht jaar geleden zag ze tijdens haar werk in Afrika de droogtes langer worden, de regenseizoenen onbetrouwbaarder, en meer oogsten mislukken. Ze probeerde klimaatverandering op de organisatie van haar agenda te krijgen. En zegt nu: ‘Het moet echt sneller.’

We staan op het Utrechts landgoed Amelisweerd, waar ik ook graag kom. Ruim honderd mensen hebben zich al aangemeld als ‘bereid de boom in te gaan’ zodra het er hier weer op kappen neerkomt. Ze dragen wandelschoenen, regenkleding en zijn voorzien van theedoeken tegen het striemen van de klimtouwen.

Een paar meter naast ons, in een lager gelegen betonnen bak, raast het verkeer over tien banen A27 langs de oostkant van Utrecht. Hier wil het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat volgend jaar achthonderd bomen laten kappen om de A27 aan beide kanten nog eens te verbreden. Terwijl er ook rijstroken bij kunnen door alle rijstroken iets te versmallen. En je ruim 1 miljard ook kunt uitgeven aan beter openbaar vervoer en regionale fietsroutes, nu het autoverkeer toch wel dreigt vast te lopen en de uitstoot van CO2 snel omlaag moet.

Er staan hier bomen tot veertig meter hoog, sommige tweehonderd jaar oud, op een landgoed waar jaarlijks een miljoen mensen komen wandelen. En het gaat nu om nog veel meer bomen dan de zeshonderd stuks die in 1982 na de roemruchte bezetting van Amelisweerd in slechts drie uur tijd tegen de vlakte zijn gebulldozerd.

Dat is allemaal nog te zien in de uitzending ‘De Slag om Amelisweerd’ van het tv-programma Andere Tijden: de boomhutten in de boomtoppen, de mobiele eenheid die in een colonne het bos in kwam rijden, emotionele actievoerders die tot bloedens aan de kant werden geslagen. Omdat ze katapults hadden en met zoutzuur zouden willen gooien, volgens de politie.

Actievoerders van destijds begonnen met nieuwe protesterende Utrechters in de Kerngroep Ring Utrecht twee beroepsprocedures tegen de nieuwe kapplannen bij de Raad van State, onder meer over de stikstofuitstoot. Die doet naar verwachting komend najaar uitspraak. In mei stelde de hoogste bestuursrechter in navolging van het Europese hof al dat het Nederlandse vergunningenbeleid rond stallen, industrie en snelwegen te weinig zekerheid geeft over de hoeveelheden stikstof die in de natuur terechtkomen. Dit kan gunstig uitpakken voor Amelisweerd, maar zeker is het niet.

De nieuwe actievoerders hebben dan nog een jaar, schatten ze, om een nieuwe bezetting van Amelisweerd beter te plannen dan de vorige. De nieuwe bosbezetters vinden zichzelf ‘absoluut efficiënter’ dan die van 1982. ‘Zij zagen de ME niet aankomen’, zegt Anneke. ‘Wij zijn strikt geweldloos en gewend ons grondig voor te bereiden.’

Ze kennen elkaar van Code Rood, bekend van serieuze en ook illegale blokkades tegen de fossiele industrie. Of deden ervaring op tijdens Duitse ongehoorzaamheidsacties en de jarenlange bezetting van het Hambacher Bos tussen Aken en Keulen, tegen bruinkoolwinning. Jia Jia ter Kuile was daar. Kliminstructeur Carlos sliep er maanden in boomhutten, zegt hij tijdens het voordoen van een prusikknoop .

Cursist Ernst-Jan Kuiper schreef als klimatoloog keurige open brieven over klimaatverandering, maar niemand luisterde. Nu heeft hij zich aangesloten bij de internationale beweging Extinction Rebellion. Voor komend najaar staan grote simultaanacties op stapel in New York, Londen, Parijs en mogelijk Amsterdam. Ook al hypergeorganiseerd, zegt Ernst-Jan. ‘We hebben een afdeling met juristen en een ‘mental support unit’. En we zijn strikt geweldloos, omdat we zo willen léven. Als ik één steen naar de politie gooi, dan ben ik geroyeerd.’

Veel mensen die echt iets van klimaat weten raakten net als hij enigszins in paniek, zegt Ernst-Jan. ‘Ik ken mensen die geen kinderen meer willen krijgen.’ Dus natuurlijk gaat hij de boom, in als het moet. Grondig getraind zullen ze zijn. Te bezorgd om nog meer aan het toeval over te laten.