De toenmalige NRC-redactie als verzamelplaats van seksuele struikrovers? Dat vergt te veel van mijn verbeelding

Omdat nieuwe gebeurtenissen het verleden in ander licht plaatsen, wordt geschiedenis steeds herschreven. Naar de slavernij wordt tegenwoordig anders gekeken dan honderd jaar geleden en vlak na de oorlog werd aan de Holocaust een ander belang toegekend dan nu.

Schijnbaar mooie dingen kunnen bij nader inzien lelijk worden, details hoofdzaak of omgekeerd. In huwelijken kunnen door één misstap hele decennia in een ander perspectief komen te staan en na psychotherapie zie je soms dat een zorgzame moeder met terugwerkende kracht in een onderdrukker verandert.

Je tast dus niet alleen in het duister over wat de toekomst zal brengen, je kunt ook nooit weten welke kant het met het verleden op zal gaan. Dat besefte ik weer eens toen ik op YouTube een filmpje zag waarin schrijver en journalist Ellen de Bruin vertelt over haar positie als vrouw, eind jaren negentig, op de redactie van NRC Handelsblad.

De Bruin, auteur van de pas verschenen dystopische roman Kraaien in het paradijs over de ongelijkheid der seksen, heeft lange tijd gedacht dat het wel meeviel met de seksuele intimidatie. Dat het iets was van vóór haar tijd. Maar terugblikkend op haar carrière als journalist stelt ze in de video nu vast dat zij daarin ‘naïef’ is geweest. De tijd dat mannen erop uit zijn om vrouwen seksueel te vernederen was, en is, helemaal niet voorbij.

Ik werkte eind jaren negentig ook bij NRC Handelsblad. Met een op ieder denkbaar tussenstation stoppende trein, vertrok ik dagelijks vanuit Amsterdam om 7.00 uur naar het Rotterdamse bedrijventerrein Alexanderpolder, waar ik vanaf de derde verdieping uitzicht had op de snelweg. In dit van de buitenwereld dankzij speciale klimaattechnologie hermetisch afgesloten, zelfademende universum, telefoneerde, typte en vergaderde ik, zo nu en dan verstrooiing zoekend bij de koffieautomaat. Rond één uur at ik in de bedrijfskantine een broodje bleke kaas en af en toe een kroket en als ‘daghap’ soms een bordje nasi.

Mannen, ja, ze wáren er. Maar in beslag genomen door hun specifieke hobby’s en interesses, zoals het vredesproces in het Midden-Oosten, de oorlog in voormalig Joegoslavië, Helmut Kohl, Rusland, het Verdrag van Maastricht en het bespelen van antieke kerkorgels, hadden zij voor andere dingen veelal oog noch tijd. Voor een gesprek over de Europese Structuurfondsen kon ik ze wakker maken, maar vertier moest elders gezocht. Even goede vrienden, wat mij betreft. Gelukkig mocht ik veel reizen.

Maar nu verneem ik uit de video van De Bruin dat het dus anders zat. Als ik haar moet geloven, was het op de redactie van NRC Handelsblad een wilde-beestenbende. Ze noemt twee incidenten. Bij een afscheidsfeest zoende een oudere collega haar ‘vol op de mond’ en op een ander feestje trok een collega haar mee naar buiten, waar hij haar ‘meedeelde’ dat ze ‘ergens seks gingen hebben’. Hoewel ze dronken was, wist ze hem duidelijk te maken dat dat er niet in zat.

De Bruin doet de onthullingen omdat ze vindt dat mannen en vrouwen ‘evenveel aandacht en waardering voor hetzelfde werk’ moeten krijgen. Ze hoopt dat iedereen beter gaat ‘opletten’, zodat vrouwen op de redactie voortaan veilig zijn voor de ‘grijpgrage handen’ van hun mannelijke collega’s.

Ik vind de gelijkwaardigheid van mannen en vrouwen ook belangrijk en helaas kun je als vrouw nog steeds in verschrikkelijke situaties terechtkomen. Maar de voorstelling van de toenmalige NRC-redactie als verzamelplaats van seksuele struikrovers, vergt van mijn verbeeldingskracht meer dan het uiterste.

Historische ervaringen kunnen variëren en ik sluit niet uit dat ik niet alles heb onthouden, maar het duiden van een cultuur vergt meer dan twee anekdotes, en wat mij betreft ook namen en rugnummers.

Door nieuwe ideeën ontstaan nieuwe horizons én verledens. De schellen zijn De Bruin van de ogen gevallen. Kijkend door een nieuwe, feministische bril verrijst voor haar een nieuwe wereld. Daar loert seksuele onderdrukking niet alleen overal, maar lijkt seks bovendien iets te zijn dat alleen mannen willen, zodat er voor het misverstand als blikschade van op zich gewenst verkeer, geen ruimte is.

Daniela Hooghiemstra is historicus en journalist.