De omgang met China vraagt om grondige herziening en vereist zowel flexibiliteit als assertiviteit

Nederland moet in gesprek blijven met China, maar ook het risico op afhankelijkheid reduceren en zich voorbereiden op het moment dat elke dialoog onmogelijk is.

Een bezoek aan Beijing is een ongemakkelijke aangelegenheid voor elke minister van Buitenlandse Zaken. Enerzijds ontwikkelt China zich tot een totalitaire staat die mensenrechten schendt, Taiwan bedreigt en weigert Rusland onder druk te zetten om zijn misdadige oorlog in Oekraïne te staken. De lange arm van China strekt zich ook uit tot Nederland, in de vorm van cyberspionage en de bedreiging van een Volkskrant-journalist.

Anderzijds is Nederland, net als andere westerse landen, afhankelijk geworden van China, voor de handel en de levering van grondstoffen die essentieel zijn voor de transitie naar groene energie. Minister Hoekstra laveerde tijdens zijn bezoek tussen beide klippen door. Hij bracht de ‘lastige onderwerpen’ ter sprake zonder de handelsbelangen uit het oog te verliezen. Dat is ook de enige manier. Nederland moet vasthouden aan zijn pleidooi voor democratie en mensenrechten, maar in gesprek blijven met China.

Nederland en de EU zien zichzelf als een baken van vrijheid en democratie in de wereld. Die opstelling is niet vrij van hypocrisie. Ook tegenover China knijpt Nederland vaak een oogje dicht als het economisch beter uitkomt. Tot op zekere hoogte is dat onvermijdelijk. Internationaal verkeer vraagt nu eenmaal om relaties met landen die er andere waarden op nahouden. Toch is het belangrijk dat Nederland democratische waarden blijft propageren, ook om dissidenten in dictatoriaal geregeerde staten te steunen.

De economische betrekkingen met China vragen wel om een grondige herziening. Het inzicht dat Europa zich te veel afhankelijk heeft gemaakt van China wordt inmiddels breed gedeeld. Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, bepleit geen decoupling, ontkoppeling van China en Europa, maar de-risking, het reduceren van de risico’s door eenzijdige afhankelijkheid.

Dat is een goede formule. China is een machtige staat die over kernwapens beschikt. Daarom is het belangrijk om met de Chinezen in contact te blijven en de tegenstellingen niet onnodig op de spits te drijven. Tegelijkertijd is het belangrijk om die dialoog op assertieve wijze te voeren. China heeft Europa ook nodig, voor zijn export en de chipsmachines van ASML. De-risking zal de assertiviteit van Nederland en Europa vergemakkelijken.

Europa moet leren van het debacle met Rusland. Praten is winst, zoals minister Hoekstra zei, en economische relaties helpen daarbij. Maar het is belangrijk om voorbereid te zijn op het moment waarop een dictatoriale staat elke dialoog onmogelijk maakt.