De hoop op democratie in het Midden-Oosten is vervlogen: Moskou speelt de bemiddelaar en de VS staat buitenspel

Het machtsevenwicht in het Midden-Oosten verschuift in het nadeel van de vrije democratische krachten. De rol van Amerika in de regio lijkt steeds verder uitgespeeld. Een roedel hongerige wolven bestaande uit totalitaire misdadigers als Khamenei, potentaten als Erdogan en dictators als Poetin krijgen de regio op een presenteerblaadje cadeau. Het Westen - de VS voorop - laat grote groepen stedelijk seculiere middenklasse in deze regio gruwelijk in de steek. Hun hoop op een waardige seculiere en democratische samenleving lijkt vergeefs.

Bill Clinton heeft in zijn ambtstermijn niet lang kunnen vasthouden aan de Amerikaanse voorliefde voor het isolationisme. Door het moeras waarin hij zich in het binnenland had gewerkt, besefte hij dat de glans voor zijn presidentschap uit buitenlands politiek succes moest komen. Amerika was weliswaar geen politieagent van de wereld, maar het had wel een grote verantwoordelijkheid bij de handhaving van de internationale rechtsorde. Juist in een tijd waarin voor het eerst na de Tweede Wereldoorlog concentratiekampen waren verschenen op Europese bodem. Zo kreeg de NAVO groen licht om door luchtaanvallen op de Servische stellingen de Bosnische burgeroorlog te beëindigen.

De machteloze Europeanen die door onbesuisde erkenning van de opstandige republieken Slovenië en Kroatië de katalysator van deze burgeroorlog waren, mochten ook aanschuiven bij de ondertekening van de Dayton-akkoorden.

Ook de hoop op vrede in het Midden-Oosten bloeide op, doordat Clinton de gezworen vijanden Yitzhak Rabin en Yasser Arafat tot elkaar bracht bij de ondertekening van de Oslo-akkoorden. Zijn onervaren opvolger, George W. Bush, bleek maar één instrument te kunnen hanteren: de hamer. Daardoor zag hij overal spijkers waar hij op los sloeg.

George W. belandde juist op de buitenlandse politiek in een moeras, door de grootheidswaan en complottheorieën van de neoconservatieve groep om hem heen. Zijn inval in Irak moest het begin zijn van een democratiseringsgolf: overal in het Midden-Oosten zou de vrijheid opbloeien en zegevieren. In plaats daarvan bleek het juist de perfecte voedingsbodem te zijn voor de totalitaire regimes en het terrorisme van de ergste soort.

Het Palestijns-Israëlische conflict is sinds die tijd niet meer het belangrijkste geopolitieke conflict in de regio. Het gaat allang niet meer om het herstel van de internationale rechtsorde door een tweestatenoplossing. Het monster van islamisme heeft allang het Palestijnse nationalisme verslonden. Het gaat nu om een antisemitische en jihadistische strijd tegen het Westen, met Israël als het regionale symbool daarvan. Daarmee maakt het de facto niets uit of de Palestijnen als volk recht wordt gedaan of niet en of die Palestijnse staat er komt of niet.

De overcorrectie van Barack Obama leidde ertoe dat hij een ernstige vorm van smetvrees ontwikkelde voor militair ingrijpen. Dit gecombineerd met een chronisch gebrek aan politieke moed, heeft ertoe geleid dat het Westen jaren lang toekeek hoe Assad met behulp van Khamenei en Poetin zijn eigen volk met gifgas bestookte en hoe honderdduizenden onschuldige burgers werden afgeslacht.

Een regionale roedel hongerige wolven maakt zich momenteel klaar om in een semi 'Great Game' het gebied onderling te verdelen. Khamenei voorop met zijn rovende en moordende sjiitische bendes en zijn vazalstaten in Irak en Syrië. Sultan Erdogan van Turkije die een Navo-krijgsmacht inzet in dienst van zijn persoonlijke waanbeelden over een hernieuwd Ottomaans rijk. De hysterische kroonprins in Saoedi-Arabië die, door zijn miljarden in te zetten als defibrillator, zijn middeleeuwse regime probeert te reanimeren. Maar bovenal de sluwe neptsaar in Moskou die uit is op eerwraak namens de oude Sovjet-Unie.

De buit wordt onderling verdeeld. Terwijl Moskou zich als bemiddelaar en vredestichter opwerpt, lijkt de Amerikaanse rol in de regio uitgespeeld. Wie een strategische positie heeft veroverd, springt de facto in de leegte die het Westen heeft achtergelaten en is gegarandeerd van een zetel aan elke onderhandelingstafel. Het gaat om macht en invloed door het recht op permanente militaire bases, de water- en olievoorraden, de toekomstige route van pijpleidingen en de marinehavens aan de Middellandse Zee. En last but not least de verbindingswegen die leiden naar de Israëlische grens.

Het antwoord van de Amerikaanse president - de leider van het vrije Westen - kwam toch nog onverwacht: de opdracht aan een architect is getekend voor een nieuw Amerikaans ambassadegebouw op een nader te bepalen locatie in Jeruzalem.

De verbijsterende realiteit is, dat een puber met borderline- en narcistische persoonlijkheidsstoornis anno 2017 de president is van de VS: het land waarop velen in de regio hun hoop hadden gevestigd bij het verlangen naar een waardige seculiere democratische samenleving.

^{Keyvan Shahbazi is publicist en als cultureel psycholoog verbonden aan de Politieacademie.}