De hoogmis der diversiteit wordt eendrachtig opgedragen, maar wat zij betekent weet niemand

Ismail Ilgun werd een bekende Nederlander doordat hij als ‘treitervlogger’ bij een supermarkt voorbijgangers intimideerde en daarvan filmopnamen maakte. Nadat hij zijn drugsgebruik had afgezworen, zijn slechte vrienden de rug had toegekeerd en de islam omarmd, werd hij opiniemaker.

Wie de gave heeft vanuit een religieus perspectief naar de wereld te kijken, kan in Nederland ver komen. De NTR zendt binnenkort een serie van Ilgun uit en op YouTube heeft hij een populair kanaal waar hij maatschappelijke kwesties bespreekt. Vorige week werd daar het boek Ik ga leven behandeld, waarin schrijfster Lale Gül beschrijft hoe zij zich aan haar islamitische achtergrond heeft ontworsteld.

Commentator was de in Heemskerk geboren Enes Ulusoy. Op jonge leeftijd raakte hij bezield door de Turkse leermeester Mawlana Mahmud Efendi al-Naqshbandi al-Mujadidi al-Khalidi al-Ufi, en na een intensieve studie van de Koran en het Arabisch, kreeg hij de bevoegdheid het werk van de Syrische Koran-exegeet Muhammad Ali al-Sabuni te onderwijzen.

Ulusoy studeerde ook literatuurwetenschappen, internationale betrekkingen en geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam en als voorzitter van de stichting Madrasah Darul-Erkam in Beverwijk verzorgt hij tegenwoordig islamitisch onderwijs voor kinderen vanaf 4 jaar.

Over het karakter van de islam in Nederland tast ik in het duister. Ik neem aan dat ‘de’ islam niet bestaat, maar discussie erover hoor ik ook niet. Vrouwen onderwerpen zich aan regels die me middeleeuws voorkomen, maar moslima’s lijken ze zelf te koesteren en feministen die het witte patriarchaat bestrijden, hebben er ook geen kritiek op. Het boek van Gül kwam daarom als een verrassing. Worden vrouwen in islamitische gemeenschappen dan toch onderdrukt?

Wie zich dat afvraagt, raad ik aan de video te bekijken. In begrijpelijke taal legt Ulusoy, die op islamgebied niet de eerste de beste is, uit hoe het zit. Gül maakt zich volgens hem schuldig aan ‘smaad’. Aangezien zij de Arabische taal niet beheerst, is zij niet in staat ‘de bronnen’ te raadplegen en kan ze dus niet anders dan tot ‘absurditeiten’ komen.

Moslima’s hebben de westerse emancipatie niet nodig, omdat de islam hen ‘alle rechten’ al geeft. Halfnaakt op het strand liggen, is volgens Ulusoy geen vrijheid, maar vragen om problemen met mannen die hun lusten niet in de hand hebben. Door hierin ‘preventief’ te handelen, discrimineert de islam vrouwen niet, maar vereert zij hen juist, ‘als kristal’.

Discussie over islamitische leefregels met niet-moslims beschouwt Ulusoy als onwenselijk. In het huis van Allah kunnen vreemden niet zomaar doen alsof ze thuis zijn, zegt hij. ‘Zou jij het leuk vinden als ik bij jou thuis kom en zomaar de ijskast open?’ Wie niet in de islam gelooft, heeft zich met de leefregels daarvan ook niet te bemoeien, vindt hij. ‘Als jij mijn Schepper niet erkent, is de discussie afgelopen.’

Of Ilguns televisieserie bij de NTR nog doorgaat, is inmiddels de vraag, want ik zag dat Claudia de Breij en Tim Hofman in opstand zijn gekomen en dan kun je het volgens mij wel schudden.

Maar ik vond het spontane commentaar van Ulusoy juist verhelderend. Hoewel het NOS Journaal een bokaal uitreikt voor ‘diversiteit’, hoor je op televisie zelden iets over de religieuze fundamenten daarvan. Ik heb daarom ook geen idee welke moslims het wél en welke moslims het níét met Ulusoy eens zijn, en waarom.

Zijn standpunten klonken me trouwens vertrouwd in de oren. Eind jaren zeventig riep de leider van de Evangelische Omroep op tot een letterlijke interpretatie van het scheppingsverhaal en verklaarde de Roermondse bisschop Gijsen dat homo’s geen volwaardig lid van de katholieke kerk kunnen zijn. Tegelijkertijd zong chansonnier Robert Long dat Kroeg, Kerk, Kut en Kapitaal samen één familie vormen en protesteerden de Dolle Mina’s, verkleed als zaadcellen, voor de deur van de pauselijke nuntius in Den Haag.

De harde standpunten zijn terug, de uitwisseling ervan verloopt anders. Spreek je maar niet uit, het kan een carrière, zelfs een leven kosten. Je kunt gecanceld of bedreigd worden. De hoogmis der diversiteit wordt eendrachtig opgedragen, maar wat zij betekent, weet niemand.

Daniela Hooghiemstra is historicus en journalist.