De fooi is rijp voor de sloop, om zo recht te doen aan het verleden

Brief van de dag: de fooi is rijp voor de sloop

Een gratis tip over geld besparen op uw vakantie: geef geen fooi meer. Het is niet meer van deze tijd en kan zonder schaamte worden overgeslagen. We leven nu tóch in een periode waarin gevoelige thema’s bespreekbaar worden. Zwarte Piet verandert van kleur. Amsterdam erkent de schaduwkanten van het VOC-verleden. De openbare toiletten worden genderneutraal. Het afschaffen van de fooi past hier prima tussen.

Het vakantieseizoen breekt weer aan en dat verleidt ons tot on-Nederlands gedrag. Het plastic bekertje kantoorkoffie maakt plaats voor een gesuikerde cocktail aan de costa en daarmee schudden we het laatste beetje calvinisme van ons af. Even kijken we niet naar onze portemonnee en maken we ons niet druk over lange rijen aan de bar, chagrijnige obers en de slechte, lokale cuisine. We geven fooi en we geven gul. En of we dit nou doen uit waardering, plichtsbesef, sociaal wenselijk gedrag, in een dronken bui of omdat er een smiley kunstig op de rekening was getekend, we geven omdat het goed voelt. Het hoort erbij.

Maar er is een andere zijde van de fooienmedaille. Want naast een bedankje, is de fooi een historisch symbool van allerlei gedragingen die nu maatschappelijk afgekeurd worden. In de 18de en 19de eeuw was de fooi een middel van de rijke klasse om sociale ongelijkheid te benadrukken. Witte restauranthouders in de VS gebruikten de fooi als gerechtvaardigd mechanisme om bevrijde slaven in dienst te nemen zonder hen een vast salaris te hoeven betalen. De Britten introduceerden de fooi om zaken sneller gedaan te krijgen, en noemden het: ‘To Insure Promptitude’ ofwel tip. Tegenwoordig heet dat omkoping. En er zijn zelfs onderzoekers die hebben beweerd dat het geven van fooi discriminerend werkt, doordat de hoogte ervan wordt afgestemd op geslacht, uiterlijk en postuur van de ontvanger.

Dit zet aan tot denken. De fooi is rijp voor de sloop, om zo recht te doen aan het verleden. Maar misschien is dit een maatschappelijke brug te ver? We trekken immers ook nog steeds geen zeehelden van hun sokkels uit ongemak over het VOC-verleden. Dus rekenen we met een glimlach vol schuldbesef deze zomer maar weer af. Met een dikke fooi. Fijne vakantie.

_{Guido Febus, IJsselstein}

Verbreek het zwijgen

Deze zaterdag, 6 juli, wordt de Dalai Lama 84. Al 60 jaar leeft hij als vluchteling in India. Al 60 jaar zet hij zich in voor een vreedzame oplossing voor Tibet. In 1989 ontving hij hiervoor de Nobel Vredesprijs.

In Nederland is Tibet van de politieke agenda gevallen. De recente China notitie van de Nederlandse regering rept met geen woord over Tibet. Daarom hebben wij besloten het zwijgen te doorbreken.

Volgens China is Tibet altijd deel van China geweest. Die claim is recentelijk door meer dan 70 vooraanstaande wetenschappers ontkracht. De Dalai Lama heeft een compromis voorstel gedaan voor verregaande autonomie. Toch weigert China met vertegenwoordigers van de Dalai Lama te praten.

Inmiddels zijn er miljoenen Chinezen verhuisd naar Tibet, aangemoedigd door China. Tibet is ‘omvolkt’. Tibetanen vormen een minderheid in hun eigen land, worden gediscrimineerd en staan sociaal-economisch op grote achterstand bij de Han-Chinezen.

China voert een beleid gericht op assimilatie en totale controle over het sociale, religieuze en politieke leven van Tibetanen. De Tibetaanse cultuur en religie staan onder verregaand toezicht. Het Chinees is ingesteld als de officiële voertaal, het Tibetaans wordt niet meer onderwezen. Tibetanen, zoals Tashi Wangchuk, die de moed hebben te eisen hun eigen taal te mogen spreken worden opgepakt en verdwijnen zonder eerlijk proces achter tralies.

Het Chinese beleid in Tibet is ook zeer bedreigend voor landen als India, Myanmar en Vietnam. 75 procent van Azië is voor water afhankelijk van rivieren die ontspringen in Tibet. In deze rivieren vinden Chinese lozingen plaats en worden mega dammen gebouwd, met grote risico’s voor het kwetsbare ecosysteem, de biodiversiteit en klimaatverandering in Tibet en stroomafwaarts Azië. Tibetaanse nomaden worden van hun land verjaagd.

De repressie in Tibet is mogelijk omdat er wordt gezwegen. Wij, ondergetekenden, willen de stilte doorbreken.

Wij roepen de Nederlandse regering op bij China aan te dringen op hervatting van de dialoog met de Dalai Lama en respect voor de fundamentele rechten van Tibetanen.

_{Kader Abdolah (schrijver)}

_{Yoeri Albrecht (directeur De Balie in Amsterdam)}

_{Karin Bloemen (cabaretière, zangeres)}

_{Harry van Bommel (oud politicus)}

_{Marlies Bosch (oprichtster Dutch Foundation Ladakhi Nuns )}

_{Harm Ede Botje (journalist)}

_{Theo van Boven (emeritus hoogleraar internationaal recht)}

_{Pierre Courbois (componist, jazzdrummer)}

_{Adriaan van Dis (schrijver)}

_{Astrid Engels (beeldend kunstenaar)}

_{Cees Flinterman (emeritus hoogleraar rechten van de mens)}

_{Maarten van Heems (partner, BKB)}

_{Tsering Jampa (directeur International Campaign for Tibet)}

_{Christina Jansen (oud-diplomate, sinoloog)}

_{John Jansen van Galen (journalist VPRO, het Parool, NOS)}

_{Ellen Jens (tv-regisseuse en producer)}

_{Dennis de Jong (politicus)}

_{Alex Klusman (partner, BKB)}

_{Gerard de Korte (bisschop Den Bosch)}

_{Babeth van Loo (regisseur, directeur BFFE@EYE filmfestival)}

_{Eric van Muiswinkel (acteur, zanger)}

_{Eduard Nazarski (directeur Amnesty International)}

_{Joos Ockels (oprichtster, Happy Energy Foundation)}

_{Willem Offenberg (journalist)}

_{Prem Radhakishun (televisiemaker)}

_{Myra de Rooy (schrijfster)}

_{Feije Riemersma (regisseur)}

_{Bahram Sadeghi (journalist, presentator)}

_{Awraham Soetendorp (rabbijn)}

_{Marietje Schaake (politica)}

_{Erica Terpstra (oud-politica)}

_{Liesbeth Zegveld (advocaat en hoogleraar mensenrechten)}

Topvrouwen

Jan Derksen ziet in de fantastische prestatie van de Oranjevrouwen een goede illustratie van man-vrouw verschillen (Brief van de dag, 5 juli). Maar er namen er louter vrouwen deel aan het toernooi. De finaleplaats van het vrouwenelftal heeft dus niks met het verschil tussen mannen en vrouwen te maken. Laten we vooral genieten van de wedstrijd op zondag.

_{Jaap Wolters, Wageningen}

‘Kent u onze aanbieding?’

De Autoriteit Persoonsgegevens heeft de banken op de vingers getikt, omdat ze onze betaalgegevens willen gebruiken om reclame te maken (Ten eerste, 4 juli). Data als het nieuwe goud, u weet wel. Het is een symbool van de hardleersheid van onze financiële instellingen. Ons betalingsverkeer is niet iets waar we keuze in hebben. Ons salaris, ons pensioen, het geld dat we overmaken aan de sportclub, we zijn allemaal afhankelijk van hetzelfde systeem. Banken hebben dus een nutsfunctie. Dat moet betrouwbaar zijn, en stabiel. En het is één van de redenen dat we de banken hebben gered nadat ze er in de financiële crisis een bende van hadden gemaakt.

Je zou zeggen dat heel voorzichtig moet worden omgegaan met iets wat iedereen nodig heeft en waar je geen keuze in kan maken. Maar de banken voelen zich, als ze de overheid niet nodig hebben, grote ondernemers. Zie ook de salarisdiscussies over hun toppers. En onze betaalgegevens zijn voor hen een business case. Volgende stap?

‘We zien dat u deze week twee keer bij Mc Donalds gepind heeft, dus uw verzekering wordt duurder. Drie verkeersboetes? Hogere premie voor de auto. Maar ook: u heeft al vrij lang niet bij Albert Heijn gepind, kent u deze bonusaanbieding?’

Alle Nederlanders moeten zeker zijn van veilig en betrouwbaar betalingsverkeer. Banken moeten van onze betaalgegevens afblijven. Daarom willen we het betalingsverkeer ook formeel tot publieke dienst te benoemen. De nutsfunctie van het betalingsverkeer verdient betere bescherming. En we willen boetes opleggen als de wet wordt overtreden. Wie niet horen wil, moet maar voelen.

_{Lodewijk Asscher, Henk Nijboer, Den Haag}

Willem Vissers

De verslagen van Willem Vissers zijn nooit gekleurd, hij schrijft wat hij waarneemt met grote kennis van zaken. Is het voetbal oogstrelend of afzichtelijk, hij schrijft wat hij ziet. Prachtig geschreven en vaak proza van de bovenste plank.

_{Frits de Jong, Nuenen (abonnee sinds 1973)}

Trumps tweet

Na de zege op Zweden moeten de Nederlandse voetbalvrouwen zondag tegen de Verenigde Staten. Het zou geweldig zijn als ze winnen. Maar mochten ze verliezen, dan kunnen we ons, als troostprijs, wél verheugen op de onvermijdelijke tweet van Trump.

Een aantal Amerikaanse vrouwen heeft immers aangegeven niet naar het Witte Huis te willen bij winst: eens zien welke creatieve waarheid de president deze keer uit zijn mouw schudt om dat te verklaren.

_{M. van Beukering, Groningen}

Jongens, voetbal!

Vooral oudere mannen kijken graag naar vrouwenvoetbal, zo schrijft de krant. (Ten eerste, 3 juli). Maar betekent dat dan automatisch dat oudere vrouwen ook graag naar mannenvoetbal kijken?

_{Eric Baars, Haarlem}

Lassende dames

Tom Vennink schrijft op vrijdag 5 juli in een interessant artikel dat het vak van lasser nog steeds niet toegankelijk is voor de Russische vrouw. Dat lijkt me sterk daar ik in 1976 ten tijde van de USSR van Leonid Brezjnev als elektromonteur in dienst van ACEC Apeldoorn werkte aan de bouw van het wereldhandelscentrum te Moskou en daar vrijwel uitsluitend Russische vrouwen als lasser aantrof.

In hetzelfde artikel worden vrouwen werkzaam in een Russische bouwmark verdacht van gebrek aan kennis aangaande de plus en de min (gelijkspanning) op een stopcontact . Dat is wel een merkwaardige verdenking omdat net als overal, dus ook in Rusland, wisselspanning de standaard is.

_{Gerrit Esser, Apeldoorn}

Topoplossing

Vliegtuigen worden de laatste jaren steeds stiller en schoner. Daarmee rijst voor Schiphol het probleem dat de hinder voor omwonenden dreigt af te nemen. De immer kordate minister Cora van Nieuwenhuizen heeft het probleem onderkend. Schonere en stillere vliegtuigen mag, mits Schiphol verder uitbreidt om te voorkomen dat de hinder voor omwonenden afneemt.

_{Boelie Elzen, Hengelo}

Weg met dat starre gedoe

Een fijn artikel dat Jan Willem Aartsen schreef. ‘Bevrijd mij uit het linkse leefkorset, ik wil een visie’ (O&D, 3 juli). Ook ik zie heel veel problemen bij links. Dogma’s, weinig creativiteit, rechtlijnigheid. Maar ik denk dat de oplossingen simpeler zijn en dichter bij veel mensen liggen dan politici denken.

Maar dan moeten mensen zich wel betrokken voelen en niet weggezet worden als ‘verkeerd’ denkend omdat ze een eigen visie hebben op zaken of twijfels bij de haalbaarheid van sommige idealen. Ik wacht nog op de politicus die kan luisteren, die tijdens een debat eens zegt: ‘Daar heeft u een punt’, of die zelfs een keertje van mening verandert.

_{Karin Schagen, Utrecht}

Handjeklap

Sinds de Europese banencarrousel heb ik meer begrip voor het anti-EU sentiment. De verkiezingen van topbanen is de ultieme achterkamertjes politiek! Twee verliezers, Macron en Merkel, bepalen achteloos wie de topposities in handen krijgen. Ouderwetse machtspolitiek.

De de door velen gedeelde kritiek van Frans Timmermans op de vernietiging van de rechtstaat in Hongarije en Polen wordt door de keuze voor Ursula von der Leyen hardhandig van tafel geveegd.

Dubbele winst voor de populisten: de EU bewijst met deze banencarrousel haar flagrante gebrek aan transparantie, tegelijkertijd zullen Orbán en Duda in hun handen wrijven omdat de Commissievoorzitter uit eigen ideologische kring komt.

_{Fred Jenner, Utrecht}