De asielcrisis is geen overmacht, maar een verwijtbaar gebrek aan politieke verantwoordelijkheid

Afgelopen weekend sliepen er weer enkele honderden asielzoekers buiten in Ter Apel. De doorstroom is opnieuw volledig lam komen te liggen. Het nieuwe normaal is dat alle asielzoekers die ‘achter het hek’ moeten blijven door bussen worden opgehaald en naar een crisisnoodopvang worden gebracht. Crisisopvang voor crisisopvang, maar zelfs dat lukt vaak niet meer.

Vrijwillig

Niet iedereen stapt trouwens die bus in. Sommigen slapen ‘vrijwillig’ buiten, aldus een woordvoerder van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) die opmerkt dat er soms nog stoelen in het aanmeldcentrum beschikbaar zijn. Het is maar wat je vrijwillig noemt. Veel asielzoekers zijn al tig keer de crisisbus ingestapt om op den duur, zonder dat ze enig idee hebben wanneer, weer in Ter Apel te worden uitgespuugd. Er is immers geen andere plek om je procedure te starten. Is het heel gek dat je dan op den duur liever buiten slaapt (waar je zo weinig mogelijk drinkt, want je zou maar naar die Dixies moeten)? Is het heel gek dat de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd recent alarm sloeg over de risico’s op fysieke en geestelijke schade door de omstandigheden in de (crisis)noodopvang?

Dit kan zo niet langer! Een mooie slogan, geroepen door velen die het ook niet voor elkaar krijgen dat mensen na een vlucht die hen soms bijna het eigen leven kost, met granaatscherven in hun schenen, met platgebrande huizen, met ptss, met verloren ouders of kinderen in Nederland een godvergeten bed hebben om in te slapen.

Ahmed

VluchtelingWerk sprak met Ahmed (33), vluchteling uit Syrië, die op tv zag dat ‘Nederlanders aardige mensen zijn die vluchtelingen helpen’. Maar, voegt hij toe, ‘dat heb ik nog niet meegemaakt. Ik had nooit verwacht dat ik hier zo zou worden behandeld’. De beleefdheid waarmee Ahmed zich uit, kent geen grenzen.

Ook VluchtelingenWerk roept ‘dit kan zo niet langer’ en voegt de daad bij het woord, en stapt naar de rechter. Ze spannen een kort geding aan tegen het Rijk omdat asielzoekers niet volgens de minimale wettelijke vereisten worden opgevangen en omdat de situatie alsmaar verder onder de humanitaire ondergrens zakt.

Het ontstellende aan de hele situatie, en ik druk me hier net als Ahmed uiterst beleefd uit, is dat het spaak lopen niet simpelweg het gevolg is van een Russische president die Oekraïne binnenviel en daarmee een vluchtelingenstroom van 2,5 miljoen in gang zette. Het is omdat ‘het Rijk deze opvangcrisis zelf heeft veroorzaakt én in stand heeft gehouden door onder andere bezuinigingen en het sluiten van asielzoekerscentra’, aldus de conclusie van de Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken en de Raad voor het Openbaar Bestuur.

Verwijtbaar

Geen overmacht, maar een verwijtbaar gebrek aan politieke verantwoordelijkheid en medemenselijkheid. Een gotspe om naar de rechter te moeten, maar wanneer precies die instituties die zijn opgericht om mensenrechten en de verdragen daaromheen te respecteren falen, dan – net als in de Urgenda-klimaatzaak – tja, dan lang leve de rechtsstaat.

Ondertussen lezen we de standpunten van de partij met iets met Vrijheid en Democratie in de titel, met een premier die al zo lang regeert dat hij waarschijnlijk in Madame Tussauds slaapt en van geen enkele crisis, laat staan een asielcrisis, tot smelten kan worden gebracht.

We lezen dat de partij met zo’n 29 zetels in de peilingen gelukkig ook vindt dat het ‘asielbeleid niet meer is vol te houden’. We lezen dat dit niet komt door bezuinigingen, bureaucratie en tekort aan man- en wilskracht maar door ‘gelukszoekers’ die ‘de opvang vullen en de procedures onnodig lang maken’. De oplossing is niet meer opvangcentra maar ‘opvang in de regio’, net buiten het bereik van bominslagen, want ‘Europese samenlevingen kunnen de grote groepen migranten niet aan’.

Nederland, het land waar alleen nog maar rechte komkommers in de schappen liggen, waar een verkoelend briesje zachtjes over de kroppen sla waait, waar je in Ter Apel in een hittegolf buiten voor het hek op het gras gaat liggen, omdat dat de beste plek is waar je kunt zijn.

Fleur Jongepier is filosoof en essayist voor Bij Nader Inzien. Zij schrijft om de week een wisselcolumn met Erdal Balci.