Dat de VVD-top nog in hem gelooft, maakt de positie van minister Wiersma nauwelijks minder benard

Voor minister Wiersma pleit dat hij erkent dat het zo niet langer kan met zijn gedrag. Tegen hem spreekt dat hij er ook in vorige werkkringen al op is aangesproken, zonder blijvend resultaat.

Andere tijden, andere zeden. Het is nog niet zo heel lang geleden dat ook in deze krant het chagrijn en de barsheid van premier Kok, die zijn medewerkers regelmatig afsnauwde, niet meer was dan een terzijde bij zijn indrukwekkende politieke carrière. De compromisloze tucht waarmee Jan Marijnissen jarenlang regeerde over de SP werd veelal gezien als een pijler onder zijn succes. Dat de geliefde Ien Dales als minister niet alleen doortastend en rechtlijnig was, maar in het contact met haar ambtenaren soms ook ronduit ‘bot’ en ‘bars’, gold slechts als een detail. Om staatssecretaris Annette Nijs, die er in korte tijd een hele serie secretaresses en chauffeurs doorheen joeg (‘Een rit met haar voelde alsof er een pitbull op de achterbank zat’), werd in 2003 nog vooral gelachen.

Dennis Wiersma echter is minister van Onderwijs in 2023 en zal zich inmiddels realiseren dat de wind is gedraaid. En niet in zijn voordeel. Het geldt niet meer als een teken van kracht of van professionele veeleisendheid dat een heel departement voor je siddert, maar juist als een teken van bestuurlijke zwakte. Van topbestuurders mag worden verwacht dat ze zich zeker tegenover ondergeschikten niet intimiderend gedragen. En al helemaal niet stelselmatig.

De eerste berichten in De Telegraaf over zijn beroerde reputatie onder zijn ambtenaren konden vorige maand door een schuldbewuste Wiersma nog worden afgedaan als een gevolg van een moeilijke en stressvolle beginperiode in zijn nieuwe functie: hij had spijt en zou het nooit meer doen. Uit de gesprekken die dagblad NRC daarna had met (oud-)medewerkers stijgt een heel ander beeld op: Wiersma’s ongecontroleerde woede-uitbarstingen tegenover (jonge) medewerkers passen in een patroon. In elk van zijn laatste drie functies, ook als VVD-Kamerlid en als staatssecretaris van Sociale Zaken, is hij aangesproken op intimiderend gedrag. Hij richtte een spoor van vernieling aan in de personeelsbestanden. In vijf jaar tijd vertrokken zeker elf van zijn medewerkers.

Voor Wiersma pleit dat hij erkent dat het zo niet langer kan (‘ik ben met mezelf aan de slag gegaan’), tegen hem spreekt dat hij er dus ook in vorige werkkringen al op is aangesproken, zonder blijvend resultaat. Dat maakt zijn positie nu nogal benard. Nóg een incident op de werkvloer dat naar buiten komt en het is einde ministerschap.

Vooralsnog behoudt hij het vertrouwen van premier Rutte en fractievoorzitter Hermans, die ‘erop vertrouwen dat Dennis alles in het werk stelt om ervoor te zorgen dat dit gedrag tot het verleden behoort’. De tijd zal het leren, maar aangezien diezelfde mensen vorig jaar Wiersma’s reputatie kenden en het toch een goed idee vonden om hem los te laten op het ministerie van Onderwijs, is hun inschatting niet per se veel waard.