Commentaar
Dat de koopkracht gelijk blijft, mag onder deze turbulente omstandigheden gerust een wonder heten
De overheidsmaatregelen hebben zeker de armsten geholpen. Maar zonder steun dreigt de armoede terug te keren naar het niveau van 2021.
De hoge inflatie raakt sommige Nederlanders hard, maar de jongste cijfers van het Centraal Planbureau (CPB) laten vooral zien dat de overheid erin is geslaagd de ergste pijn te verzachten. De inflatie over het afgelopen jaar (2022) bedroeg 10 procent, maar het gemiddelde koopkrachtverlies bleef beperkt tot 2,7 procent.
Dat is voor een klein deel (3 procent) te danken aan de hogere lonen, maar voor het grootste deel aan overheidsmaatregelen: de energietoeslag, de verhoging van het minimumloon en de daaraan gekoppelde uitkeringen en de verhoging van de huur- en zorgtoeslag.
Vooral aan de onderkant van de samenleving boden deze maatregelen veel verlichting. Het aantal uitkeringsgerechtigden onder de armoedegrens nam fors af, van 250 duizend in 2021 naar onder de 150 duizend een jaar later. Ook de armoede onder gepensioneerden daalde, zij het iets minder hard. De armoede onder werkenden bleef stabiel.
Het komende jaar zal de situatie onveranderd blijven, verwacht het CPB. De koopkracht blijft – dankzij 5 procent hogere lonen – nagenoeg gelijk, wat in de huidige turbulente economische omstandigheden gerust een wonder mag heten. Het inkomensbeleid van het vierde kabinet Rutte is niet anders dan als links te kwalificeren. Tijdens de coronapandemie besloot het kabinet bijna alle verliezen te compenseren. Tijdens de oorlog en de energiecrisis is het volgende kabinet daarmee doorgegaan.
Zijn er dan helemaal geen redenen tot zorg? Die zijn er wel degelijk. Veel van de koopkrachtsteun is tijdelijk. Als die in 2024 wegvalt, dreigt de armoede weer terug te keren naar het niveau van 2021. Daarmee raakt het doel dat dit kabinet zich heeft gesteld, halvering van de kinderarmoede in 2025, uit zicht. De overheidsfinanciën zijn door alle steun ook duidelijk verslechterd.
De belangrijkste opdracht voor de minister voor Armoedebeleid, Carola Schouten, voor de komende jaren is om de armoede terug te dringen zonder dat er onnodig veel geld wordt uitgegeven en zonder dat de maatregelen te specifiek zijn, waardoor uitvoeringsorganisaties overbelast zullen raken.
De beste oplossing is het om problemen bij de bron aan te pakken. In plaats van een energietoeslag te betalen, zou het kabinet beter kunnen investeren in het isoleren en verduurzamen van huurwoningen, zodat de energierekening vanzelf beperkt blijft. In plaats van huurtoeslag te betalen, zou het kabinet beter corporaties kunnen helpen betaalbare huurwoningen te bouwen. Dan kan eindelijk worden begonnen met de ontmanteling van het ingewikkelde toeslagengebouw, waar al zoveel ongelukken zijn gebeurd.
Als de pijn aan de onderkant van de samenleving dan nog steeds te groot is, verdient een simpele maatregel, zoals de verhoging van het minimumloon de voorkeur.
In het Volkskrant Commentaar wordt het standpunt van de krant verwoord. Het komt tot stand na een discussie tussen de commentatoren en de hoofdredactie.
