Corruptieschandaal rond Van Oord legt tweeslachtige Nederlandse koopmansgeest bloot

Het corruptieschandaal in Angola waarin de Nederlandse baggeraar Van Oord is verwikkeld, en dat maandag werd onthuld door het internationale consortium van onderzoeksjournalisten ICIJ, legt weer eens de tweeslachtige Nederlandse koopmansgeest bloot. Uit het onderzoek blijkt immers dat alle waarschuwingssignalen zijn genegeerd om het bouwproject ter waarde van zo’n 600 miljoen euro binnen te slepen.

Als gevolg van de al dan niet bewust opgezette oogkleppen van Van Oord, financier ING en kredietverzekeraar Attradius belandde bijna 200 miljoen in de zakken van Isabel dos Santos, de steenrijke dochter van oud-president Dos Sontas die al jaren wordt verdacht van grootschalige corruptie en zelfverrijking. Bovendien werden voor het project nog eens 3.000 inwoners uit hun woningen verdreven, een grove mensenrechtenschending. Van Oord zou hier net als de Nederlandse ambassade in Luanda allemaal niets vanaf hebben geweten.

Met de reacties op de aantijgingen laat het Nederlandse bedrijfsleven opnieuw zien dat de koopmansgeest het in het verre buitenland altijd wint van de dominee. Het buitenland is een ver-van-ons-bedshow, zo stelt Transparency International Nederland, die bedrijven blijkbaar ontslaat van de verplichting dezelfde zorgvuldigheid te betrachten als bij het zakendoen in eigen land.

Eerder al kwamen Shell, Philips, Damen en SBM Offshore al in de problemen vanwege het uitdelen van steekpenningen voor grote overzeese projecten. Toch leidden deze zaken zelden tot strafvervolging. Corruptie, belastingontwijking en mensenrechtenschendingen bij buitenlandse activiteiten staan niet boven aan de prioriteitenlijst van Nederlandse opsporingsdiensten. Tot voor kort gold belastingontwijking via Nederlandse brievenbusfirma’s zelfs als een belangrijk economische activiteit voor de BV Nederland.

Aan deze opportunistische benadering moet een eind komen. Deze dubieuze zakelijke transacties houden immers de spiraal van zelfverrijking, corruptie en scheve machtsverhoudingen in arme landen in stand. Dit verhindert dat ze zich tot sterkere staten ontwikkelen die burgers kunnen laten meeprofiteren van welvaart.