Chinese propaganda­machine draait op volle toeren om protesten in Hongkong in een separatistisch jasje te steken

Stank voor dank: dat is wat China van Hongkong krijgt. De overheid in Beijing doet zo zijn best voor de semi-autonome havenstad en toont zo veel respect voor het principe van ‘één land, twee systemen’. En wat krijgt het in ruil? Radicale jongeren, wekenlange protesten en extreem straatgeweld. Allemaal bekokstoofd door buitenlandse krachten, die China van binnenuit willen verzwakken.

De alinea hierboven, dat is hoe inwoners van het Chinese vasteland de Hongkongse protesten krijgen voorgeschoteld: een vreselijke geweldsuitbarsting, aangestuurd vanuit het buitenland. Dag na dag krijgen zij beelden te zien van agressieve demonstranten, consequent ‘radicale elementen’ genoemd. Dat die demonstranten ook vreedzaam protesteren, dat er redenen zijn voor hun onvrede, en dat die onvrede in Hongkong breed wordt gedeeld: daarover in de Chinese media geen woord.

De Chinese propaganda­machine draait op volle toeren, maar nog maar sinds kort. Aanvankelijk werden de protesten vooral doodgezwegen. Toen op 9 juni een eerste massabetoging plaatsvond, met volgens de organisatoren 1,3 miljoen deelnemers, was daarover in de Chinese staatsmedia niets terug te vinden. Toen een week later tot 2 miljoen mensen op straat kwamen, berichtte China Daily enkel over een tegenbetoging met nog geen honderd deelnemers.

Censuur

Op sociale media sijpelden wel filmpjes en foto’s van de massaprotesten door, maar die werden meteen gecensureerd. Achter de Great Firewall, zoals de technologie heet waarmee het Chinese internet van de buitenwereld is afgesloten, werd het hele protest uitgewist. De zoektermen ‘Hongkongse protesten’ en ‘uitleveringswet’ (de wet waartegen de Hongkongers protesteren) leverden in de Chinese zoekmachine Baidu geen ­resultaten op.

Die mediastrategie veranderde na 21 juli, de dag waarop de betogingen het meest uit de hand liepen. Duizenden jongeren trokken naar het Chinese verbindingskantoor in Hongkong en besmeurden het nationaal wapenschild met zwarte inkt. Ineens gooide de Chinese overheid het roer om: van stilzwijgen naar alle registers open. De protesten werden voorpaginanieuws, hoofditem op het avondjournaal en meest gedeelde hashtag op Twittervariant Weibo.

Maar wat de Chinese vastelanders sindsdien te zien krijgen, is een complete vervorming van de werkelijkheid. Ze worden overstelpt met beelden van rellen en chaos en verhalen waarin de betogers als ‘kwaadwillige separatisten’ worden neergezet. Over de grieven van de betogers wordt niet gerept, maar voortdurend is te ­horen dat zij door ‘buitenlandse krachten’ worden aangestuurd om een kleurrevolutie zoals in ­Oekraïne of Georgië te starten.

Witte T-shirts

Dat er ook geweld tégen de betogers plaatsvindt, wordt niet gemeld. Het incident in Yuen Long, waar mannen in witte T-shirts, later geïdentificeerd als leden van lokale gangsterbendes, met stokken insloegen op ongewapende demonstranten, werd simpelweg genegeerd door de staatsmedia. Op sociale media gaat de vervorming nog verder: daar worden de mannen in wit voorgesteld als gewone buurtbewoners, die spontaan beslisten om ‘hun geliefde moederland te beschermen’.

De eenzijdige nieuwsselectie, de ideologische inbedding en de afwezigheid van elk tegengeluid creëren een parallel universum. Voor wie toegang heeft tot buitenlandse media is het een schizofrene ervaring. De westerse en ­Chinese voorstelling zijn zowat spiegelbeelden: enerzijds betogers die zich zorgen maken over de Chinese aantasting van Hongkongse vrijheden, anderzijds de Chinese overheid als hoeder van de staatsorde en rechtsstaat, onder vuur van de betogers.

Maar voor wie geen toegang heeft tot buitenlandse media is de propaganda behoorlijk doeltreffend. In gesprekken met Chinese kennissen, doorgaans best breeddenkend, klinkt een enorm onbegrip voor de Hongkongse protesten. Sowieso hechten veel Chinezen meer aan stabiliteit dan aan voor hen abstracte begrippen als een rechtsstaat of vrije meningsuiting. Maar zelfs als ze sympathie zouden hebben voor de Hongkongse betogers, door de filter van de Chinese propaganda blijft van die sympathie snel niets meer over.

_{Leen Vervaeke is correspondent in Beijing.}