Centrale vuurwerkshow is het geheim van Rio

Rond de tijd dat in mijn geboortestad Arnhem een vader en zoon stikten in een door een vuurwerkbrand verhitte lift, liep ik voor de nieuwjaarsviering naar het strand van Copacabana. In Rio de Janeiro wordt door het jaar heen heel wat afgeknald met vuurwapens, met vele doden als gevolg. Maar wat betreft oud en nieuw zijn de Brazilianen een stuk verstandiger dan wij. Terwijl Nederland verandert in een oorlogszone, beleeft deze stad de mooiste en veiligste nacht van het jaar. Het is precies het soort magische feest dat ik voor volgend jaar mijn eigen land toewens.

Het geheim van Rio is een centrale vuurwerkshow. Zo imponerend dat, al zou hij aan illegaal vuurwerk kunnen komen, geen burger het in zijn hoofd haalt hiermee te concurreren. De opwinding begint al in de dagen ervoor, als de pers uitgebreid bericht over de voorbereidingen: tien pontons worden volgestapeld met 17 ton vuurwerk alvorens ze naar de baai van Copacabana afvaren. De pyrotechnicus schept op over al het nieuws dat hij heeft bedacht, zoals dit jaar de ‘Hortensia’ die in vier kleuren uiteenspat.

In Rio de Janeiro zijn de productie en verkoop van knalvuurwerk voor particulier gebruik verboden. Supporters in het voetbalstadion of de drugsdealers in de favelas op de heuvels, die ze gebruiken om elkaar te waarschuwen voor een politie-inval, knallen nog wel. Maar op straat hoef je je op oudjaarsdag echt geen zorgen te maken over Chinese rollen of verdwaalde ‘sierpotten’. Dus kan het feest ook vroeg beginnen.

Op het strand

Als rond zeven uur de zon ondergaat zitten er al zo’n twee miljoen mensen op het strand, er zullen er tot middernacht nog een miljoen bijkomen. Er is genoeg ruimte voor die mensenzee dankzij een Nederlandse baggeraar, Rob Boltje, die het ooit smalle strand in de jaren zestig zijn huidige breedte gaf (de Zwollenaar was zo trots op ‘zijn’ strand dat hij er zijn as heeft laten uitstrooien).

De feestgangers nemen strandstoelen en koelboxen mee of laten zich bedienen bij een van de talloze strandtentjes. Rijk en arm, alles door elkaar, en bijna iedereen gekleed in het wit. Dat is de favoriete kleur van Iemanja, de zeegodin die we vanavond graag gunstig stemmen. Daarom gooien velen ook witte gladiolen in het water, springen over zeven golfjes heen, of laten zich zegenen door een candomblé-priesteres met een dikke sigaar tussen de lippen.

Voor de minder spiritueel ingestelden zijn er drie podia met dj’s en eentje met topartiesten. Terwijl in Nederland mensen zich binnenshuis verschansen voor de naderende apocalyps op straat, bouwt de menigte op het strand van Rio in alle rust aan een sfeer van verbroedering. Even lijken de Cariocas, de inwoners van Rio, zich echt één te voelen, trots op de stad die zo’n feest kan bouwen en vol hoop voor de toekomst waarvan de majestueuze vuurwerkshow het startschot is. Hij duurt een kwartier, wordt muzikaal begeleid en − een nieuwtje dit jaar − loopt synchroon met een lichtshow op het Christusbeeld, dat boven de stad uittorent. Het is het grootste volksfestival op aarde, met een twee of drie keer zo grote opkomst als de nieuwjaars festivals in Sydney, op de Champs Elysees of Times Square.

1.200 vuilnismannen

Als het feest rond het ochtengloren afloopt, trekken 1.200 vuilnismannen over het strand en verzamelen 385 ton vuil. De eerste badgasten treffen het alweer schoon aan. Wat moet dat allemaal kosten? Alles bij elkaar opgeteld − het vuurwerk, de artiesten, de 800 toiletten, de politie , de schoonmaakoperatie én nog drie kleinere vuurwerkshows op andere plekken in de stad − ongeveer een-twintigste van de zeventig miljoen euro die Nederlanders uitgeven aan vuurwerk. Tweederde wordt betaald door bedrijven die graag hun naam aan zo’n positief evenement verbinden. Ze verdienen het dubbel en dwars terug aan de 1,7 miljoen toeristen, Braziliaanse en buitenlandse, die op het feest afkomen.

De kosten die Rio bespaart door niet iedereen zijn eigen vuurwerk te laten afsteken zijn moeilijker te becijferen. Maar hier hoefde de brandweer niet 4.340 keer uit te rukken, gingen geen 38 auto’s in vlammen op, werd geen parkmeubilair op ‘vreugdevuren’ gekieperd, en kostte het feest niemand zijn gezicht, laat staan zijn leven. Ok, er zullen best een paar mensen van hun portemonnee zijn beroofd, maar dat is een ander verhaal.

_{Max Westerman is journalist en programmamaker.}