CommentaarRaoul du Pré
Caroline van der Plas heeft opeens veel te torsen: de lakmoesproef komt nu
Een zware last drukt sinds woensdagavond op de schouders van Caroline van der Plas. Er zijn goede redenen om te hopen dat ze daaronder niet bezwijkt.
Zeer behulpzaam was woensdagavond het grafiekje van onderzoeksbureau Ipsos over de herkomst van de kiezers die op de BoerBurgerBeweging stemden: 18 procent stemde in 2019 nog op de PVV, 17 procent op de VVD, 14 procent op het CDA en 9 procent op de SP. De rest wordt geleverd door een lange waaier andere partijen. Zelfs D66 – toch de grote tegenpool in het stikstofbeleid – levert 7 procent van de BBB-stemmen.
Die diversiteit maakt het lastig te duiden wat al die kiezers beweegt, maar gelukkig is ook dat onderzocht: op één op de lijst van redenen, nog boven het stikstofbeleid, staat de ‘onbekwaamheid van ministers’. Op welke bewindslieden de kiezers precies doelen is niet duidelijk, maar het ligt voor de hand dat ze denken aan de reeks dossiers die de kabinetten-Rutte nu al jaren met zich meeslepen zonder dat er zichtbare vooruitgang in zit, van de afhandeling van de toeslagenaffaire en de gaswinningschade, tot de haperende woningbouw, en onvermijdelijk toch ook: het stikstofbeleid.
De genadeloze afstraffing van alle regeringspartijen, het CDA voorop, is daarvan niet los te zien. Er is de afgelopen jaren niet te veel maar te weinig beleid gevoerd. Als de coalitie in 2019, na de beslissende Raad van State-uitspraak, gewoon vol overtuiging was begonnen met de onvermijdelijke herindeling van het platteland, dan zou het debat nu helemaal niet gaan over gedwongen onteigening van boeren of het stopleggen van alle bouwvergunningen. Logisch dat het CDA nog maar zo weinig kiezers weet te overtuigen met het aloude argument ‘dat het land toch bestuurd moet worden’.
Het is intussen verleidelijk om BBB af te doen als de zoveelste rechts-populistische hemelbestormer die nu de plaats inneemt van Forum voor Democratie, maar Van der Plas werkt aan een heel ander profiel. Inhoudelijk positioneert ze zich overwegend progressief op de sociaal-economische vleugel en gematigd conservatief op de culturele thema’s, het asielbeleid voorop. Is dit dan toch de geboorte van de links-conservatieve beweging waarvoor, volgens kiezersonderzoeken, al heel lang een groot gat gaapt in de Nederlandse kiezersmarkt? Het gat dus dat de PVV en de SP niet structureel wisten te vullen omdat de SP zich niet waagt aan het immigratiedebat en Wilders zichzelf politiek buitenspel zette?
Want daar zit een groot verschil met PVV en FvD: Van der Plas is vastbesloten haar plek in het provinciale bestuur in te nemen en straalt in alles uit dat ze bereid is tot onderhandelen. Daarmee mag het land zich gelukkig prijzen, want in de afgelopen twintig jaar kalfden de oude bestuurspartijen steeds verder af zónder dat er alternatieven voor in de plaats kwamen. Mede daardoor werden de middenpartijen gedwongen tot steeds moeizamer politieke compromissen.
Er ligt dan ook veel gewicht op Van der Plas’ schouders. Aan de juridische werkelijkheid van de stilvallende bouwvergunningen kan zij immers ook weinig doen: géén stikstofbeleid voeren is geen optie. Ook zij gaat kiezers teleurstellen. En ook zij moet maar afwachten of het nu eindelijk eens lukt een nieuwe politieke partij, vol mensen zonder traditionele samenhang, bij elkaar te houden zodra er ingewikkelde politieke knopen moeten worden doorgehakt.
Voor de bestuurbaarheid van het land is het te hopen dat het haar lukt.
In het Volkskrant Commentaar wordt het standpunt van de krant verwoord. Het komt tot stand na een discussie tussen de commentatoren en de hoofdredactie.
