Brexit is wat anders dan apocalyps

'Verraad' noemt historicus Dirk-Jan van Baar het Britse afscheid van de Europese Unie (O&D, 6 oktober). Dat is een zware aantijging jegens een land dat zich de afgelopen eeuw meer dan welke West-Europese staat heeft ingespannen om Europa te vrijwaren van overheersing en tirannie. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn er bijna twee keer zo veel Britse als Franse soldaten gesneuveld. Van Baar staat bepaald niet alleen in zijn oordeel. Afgezien van vele Europese politici hebben tal van schrijvers, hoogleraren en journalisten vol ontzetting gereageerd op de historische Britse stap. Ook uit progressieve hoek.

De prominente columnist van de linkse Guardian, Jonathan Freedland, spreekt van de grootste crisis sinds de Tweede Wereldoorlog. Voor Engeland dreigt een periode van isolement en irrelevantie, denkt hij. De filantroop George Soros vreest voor het voortbestaan van de EU, en voorziet het einde van zestig jaar vrede en welvaart. De Leidse hoogleraar Luuk van Middelaar rept van een 'nachtmerrie'. Velen lijken het eens met de president van de Europese Raad, Donald Tusk, die voorspelde dat de hele westerse beschaving wordt meegesleept in de Britse val.

Warme sympathie

Opmerkelijk, deze emotionele steun voor een organisatie die met een machteloos buitenlands beleid, een door chronische crises geplaagde eurozone, een falend vluchtelingenbeleid en hopeloze verdeeldheid op bijna alle fronten, toch moeilijk een betrouwbaar baken genoemd kan worden in de wereldpolitiek. Opmerkelijk ook dat kritische, linkse geesten, die doorgaans te hoop lopen tegen het kapitalisme en de multinationals, nu opeens verknocht zijn aan een club die onverminderd de belangen van banken en grote bedrijven boven die van burgers stelt. En die door haar protectionistische landbouwbeleid al decennialang miljoenen boeren in de Derde Wereld tot de bedelstaf veroordeelt. De warme sympathie kan ook niet liggen aan de fundamentele waarden van de EU, zoals vrede, democratie, mensenrechten, want die zijn dezelfde als de Britse.

Wellicht voorziet de EU ondanks al haar gebreken bij velen toch in een diepe behoefte aan geborgenheid. Nu de kerken zijn leeggelopen, communistische partijen geen bestaansrecht meer hebben en de nationale staat als een gevaarlijk relikwie uit het verleden wordt gezien, waar moet je dan nog in geloven? Het is niet voor het eerst dat de ooit door zes katholieke regeringsleiders opgerichte Europese gemeenschap in zekere zin wordt gezien als de erfgenaam van het heilige roomse rijk. Het lijkt veeleer de verontwaardiging over een afvallige gelovige die de goegemeente parten speelt dan een plotselinge bezorgdheid over de stabiliteit van het Britse pond.

Hoe dan ook, de Europese vroomheid verhindert een zakelijke kijk op de Brexit. Het spookbeeld van een Brits isolement is ronduit belachelijk. Ook los van de Brusselse instituties behoort het VK tot de meest open en internationaal georiënteerde landen ter wereld. De Britse vorstin troont over maar liefst 53 leden van de Commonwealth, het land doet actief mee aan tientallen VN-programma's en spendeert aan ontwikkelingshulp en defensie ver boven het Europese gemiddelde.

Deskundig personeel

Het zijn veelal de sterkere democratieën van Noordwest-Europa, met hoge scores op gebieden als mensenrechten, justitie, corruptiebestrijding, vrouwenemancipatie en persvrijheid, die liever een wat lossere politieke of monetaire band met het centralistische Brussel en Frankfurt willen. Wat is daar mis mee? Verder geldt het Britse diplomatieke apparaat als zeer professioneel, dus dat er onvoldoende deskundig personeel zou zijn voor de besprekingen met Brussel en de Wereldhandelsorganisatie, zal ook wel meevallen.

Het programma van 'global free trade' dat de nieuwe regering in Londen nu lanceert buiten de EU om, is ongetwijfeld riskant, maar daar kun je toch rationeel over discussiëren? Gezien de lagere prijzen op de wereldmarkt biedt vrijhandel goede kansen voor de Britse industrie. Slimme economen zouden een leven buiten de eurozone best willen vergelijken met de uitzichtloze miljardensteun aan kwakkelende Zuid-Europese banken en landen.

Terwijl onze politici, bankiers, intellectuelen en columnisten zich overgeven aan apocalyptisch gesomber, vond er in Londen keurig volgens het parlementaire boekje een regeringswisseling plaats, en voert de kersverse premier Theresa May al even keurig de uitslag van een referendum uit. Dat zulke doodnormale democratische processen worden geassocieerd met verraad, ondergang, nachtmerries, en het einde van de westerse beschaving, zegt veel over de geestesgesteldheid van het pro-Brusselse establishment.

_{© Project Syndicate}

^{Alfred Pijpers is politicoloog}