Botox door de huisarts of tandarts. Is dat wel een goed idee?

De populariteit van cosmetische ingrepen neemt toe. Vooral jonge vrouwen zijn niet vies van een spuitje. Lippen worden vergroot. Rimpels, als ze er al zijn, gladgestreken. Cosmetisch arts Robert Schoemacher sprak gisteren in de Volkskrant zijn zorgen uit, over het ‘gif’ dat jongvolwassenen inspuiten en over ‘botoxleveranciers’: ‘Tegenwoordig mogen tandartsen botox zetten, terwijl ze daar niet eens voor gestudeerd hebben.’

Een cursus van enkele dagen (kosten: een paar duizend euro) en tandartsen mogen inderdaad het verjongingsgif en niet-permanente fillers injecteren. Dit geldt ook voor huisartsen, zelfs als ze nog in opleiding zijn. Is dit fenomeen van de ‘bijklussende medisch specialist’ wenselijk of brengt het de kwaliteit van de cosmetische behandeling in gevaar?

‘Tandartsen zijn door hun opleiding juist goed uitgerust om dit soort spuitjes toe te dienen’, vindt Jan Willem Vaartjes, voorzitter van de Associatie Nederlandse Tandartsen (ANT) en praktiserend tandarts. ‘Als tandarts ben je veel bezig met gelaatsesthetiek en in onze opleiding staat kennis over hoofd- en halsanatomie centraal.’ Bovendien: ‘We zetten dagelijks injecties en we werken in een systeem waarin patiëntveiligheid en hygiëne zijn ingebed.’

Volgens het ANT oefenen zo’n twee- tot driehonderd van de negenduizend tandartsen in Nederland cosmetische ingrepen uit: ‘niets geks’. ‘Natuurlijk zitten daar mitsen en maren aan’, zegt Vaartjes, ‘het moet geen primaire taak worden en ik ben ook voor randvoorwaarden, zoals een verplichte bedenktijd of een leeftijdsgrens voor lipvullers en spierverslappers.’

Maar, buiten de esthetiek om, is botox voor klachten in het ‘kaak- of kauwspectrum’ ook therapeutisch van aard, denk aan tandenknarsen of kaakklemmen: ‘Je verlamt de betrokken spieren en de klachten verdwijnen.’ Een ander voorbeeld: de gummy smile, waarbij tijdens het lachen veel tandvlees is ontbloot. ‘Een paar prikjes van een spierontspanner garanderen een prachtige glimlach’, schrijft de Velthuis kliniek.

Tandarts Vaartjes voert zelf geen behandelingen met een cosmetisch oogmerk uit, maar vergeleken bij de bottransplantaties die hij wel uitvoert, ‘is botox eigenlijk helemaal niet zo complex en risicovol’.

Geen ‘barbies’

Mariska de Beijer, woordvoerder van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Tandheelkunde (KNMT) sluit zich aan bij de visie van de ANT: ‘Tandartsen zijn juist bekwaam in het zetten van injecties in het gelaat. Wij staan er achter, maar de veiligheid voor de patiënt staat voorop.’ Daarnaast: ‘Wij zijn van mening dat de tandarts BIG-geregistreerd moet zijn en over aantoonbare bekwaamheid en ervaring beschikt om fillers en botox toe te passen in het hoofd-halsgebied.’ Lachend vult De Beijer aan: ‘De ‘barbies’ kunnen natuurlijk niet naar de tandarts toe om zich vol te laten spuiten.’

Ook de huisarts dient steeds vaker spierverslappers toe. Maar docenten van de Landelijke Huisartsen Opleiders Vereniging (LHOV) vinden: ‘schoenmaker houd je bij je leest’. Katinka Dirken-Heukensfeldt Jansen, LHOV-bestuurslid en huisartsopleider van het AMC in Amsterdam , vult aan: ‘Botox hoort beslist niet in de basisopleiding tot huisarts, daar horen ‘extra zaken’ zoals palliatieve en chronische zorg in thuis. Als huisartsen (in opleiding) toch een botoxcursus willen doen in hun eigen tijd, dan moeten ze dat natuurlijk zelf weten.’

Zelf, als huisarts in Almere, is ze uitgesproken: ‘Ik ben geen voorstander van cosmetische ingrepen in de huisartsenpraktijk. Als huisarts behandel je het probleem, je waagt je niet aan correcties waarvan de uitkomst mogelijk problemen kan geven in de toekomst.’

‘Minister Bruins gaat de voorlichting vanuit de overheid verbeteren’, zegt Marcel van Beusekom, woordvoerder van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). ‘Ook wordt er gewerkt aan een zogeheten ‘kwaliteitskader cosmetische geneeskunde’ waar iedere behandelaar zich aan moet houden, én aan uitbreiding van de website Zorgkaart Nederland, waar behandelaars of klinieken beoordeeld kunnen worden door patiënten (plastisch chirurgen zijn al op de site te vinden, cosmetisch artsen worden vanaf 1 juli toegevoegd).’

Dat dit hoognodig is, bleek uit een uitspraak in april van dit jaar van een regionaal tuchtcollege in Amsterdam: een tandarts die botox-injecties plaatste rond de ogen, werd onbevoegd verklaard voor het geven van deze injecties, die louter een cosmetisch doel dienden. Van Beusekom besluit: ‘Behandelaars moeten zowel bevoegd als bekwaam zijn, dus naast een BIG-registratie moet een arts handelen binnen zijn deskundigheidsgebied. Concreet: tandartsen zijn niet bevoegd om lippen en rimpels te injecteren met botox of fillers als het geen tandheelkunst betreft.’