Bij de farmaceutische industrie moet patiënt op één staan en winstoogmerk op twee

De Stichting Farma ter Verantwoording daagt farmaceut Abbvie voor de rechter. Een hoge medicijnprijs richt grote maatschappelijke schade aan.

Waarschijnlijk voor het eerst in de geschiedenis stapt een groep bezorgde burgers in Nederland naar de rechter om een pillenfabrikant aan te klagen vanwege een veel te hoge medicijnprijs. De Stichting Farma ter Verantwoording daagt farmaceut Abbvie voor de rechter vanwege Humira, het meest lucratieve medicijn ooit. Dit middel tegen reuma kostte in Nederland jarenlang 11 duizend euro per patiënt per jaar. Wereldwijd heeft Abbvie er 195 miljard euro mee verdiend.

Het is niet voor het eerst dat burgers uit frustratie over een onmachtige overheid naar de rechter stappen. Urgenda verplichtte het kabinet via de rechter om haar eigen klimaatbeloften na te komen, Milieudefensie dwong via de rechter af dat Shell zijn CO2-uitstoot in lijn zou brengen met het Akkoord van Parijs en de stichting Mobilisation for the Environment van Johan Vollenbroek is al meermaals naar de rechter gestapt om de overheid te dwingen zich aan de Europese stikstofregels te houden.

De Stichting Farma ter Verantwoording doet iets anders. Het wil aantonen dat Abbvie, door een veel te hoge prijs te rekenen, grote maatschappelijke schade heeft aangericht. Tussen 2004 en 2018 heeft het bedrijf een overwinst gemaakt tussen de 531 miljoen en 1,2 miljard euro. Dit geld is afgepakt van de zorg en daardoor zijn tussen de 7.200 en 16.300 gezonde levensjaren verloren gegaan, is de redenering. Een misdaad dus.

De stichting constateert terecht dat de relatie tussen bedrijfsleven en maatschappij kapot is. Een gezond bedrijf realiseert zich dat het afhankelijk is van de samenleving om zich heen, en dat het zich dus tot het uiterste moet inspannen om de relatie goed te houden. Te veel bedrijven lijken dat te zijn vergeten. Ze denken dat zo veel mogelijk winst maken het enige doel is.

In de farmaceutische industrie is dat het meest pijnlijk zichtbaar. Medicijnmakers hebben per definitie kwetsbare klanten, zieke mensen die tegen elke prijs beter willen worden – en die prijs ook kunnen betalen omdat ze veelal verzekerd zijn. Een fatsoenlijk bedrijf maakt geen misbruik van die positie maar zal zijn uiterste best doen om aan te tonen dat het een eerlijke prijs rekent.

Abbvie voelt zich op geen enkele manier geroepen om uit te leggen waarom de hoge prijs nodig is. Het beperkt zich tot de mededeling dat het conform ‘alle wet- en regelgeving’ handelt.

Het handelen van Abbvie is funest voor het vertrouwen in de farmaceutische industrie. Als farmaceuten hun maatschappelijke verantwoordelijkheid niet serieus nemen, moeten ze niet raar opkijken dat steeds grotere delen van de bevolking hun medicijnen niet vertrouwen. Het wantrouwen tegen de coronavaccins is hier voor een groot deel op terug te voeren.

Het is zeer toe te juichen dat de farmaceuten nu ook via de rechter worden aangepakt, maar dit ontslaat de politiek niet van de plicht om waterdichte wetten tegen dergelijke woekerwinsten te maken en het ontslaat de farmaceutische industrie niet van de verantwoordelijkheid om in de eerste plaats gewetensvol te handelen en pas in de tweede plaats aan de winst te denken.