Biden strijdt voor de ziel van Amerika

Donald Trump is verbannen van Facebook en Twitter, maar dat betekent niet dat de ex-president niet van zich laat horen. Dagelijks stuurt Trump nieuwe missives naar zijn volgelingen. Vorige week maandag noemde hij de verkiezingsuitslag de ‘Grootste Verkiezingsfraude in de geschiedenis van ons Land’. Op donderdag beklaagde Trump zich over ‘Corrupte, derdewereldverkiezingen’. Afgelopen zaterdag hekelde hij de verkiezingen als de ‘MISDAAD VAN DE EEUW!’

Trumps missives missen hun uitwerking niet. Opiniepeilingen laten zien dat twee op de drie Republikeinen Joe Biden niet als de legitieme winnaar van de verkiezingen van 2020 beschouwen. In Amerikaanse staten waar de Republikeinen het voor het zeggen hebben, wordt in allerijl nieuwe wetgeving ingevoerd om politici meer controle over de verkiezingsuitslag te geven en de macht van verkiezingsfunctionarissen in te perken, zogenaamd om het vertrouwen van kiezers te herstellen.

De wetsvoorstellen maken het niet alleen moeilijker voor Amerikanen om een stem uit te brengen door stemmen per post te verbieden en stemlokalen te sluiten in kiesdistricten waar veel zwarte Amerikanen wonen, de wetsvoorstellen maken het ook moeilijker om de verkiezingsuitslag vast te stellen. In het ergste geval kan de wetgever de verkiezingsuitslag negeren, precies zoals Donald Trump beoogde toen hij in januari eiste dat minister Raffensperger in Georgia nog 11,780 stemmen voor hem moest vinden zodat Trump die staat zou winnen.

Hoewel Biden als president niet een keer de naam van Trump heeft uitgesproken, is Biden zich welbewust van Trumps voortdurende aanval op de democratische rechtsstaat. In zijn toespraak tot het Congres op 28 april zei hij dat de vraag of de democratie zou blijven bestaan zowel oud als urgent was, zo oud als de republiek zelf. Volgens Biden rekenen autocratische leiders erop dat de Amerikaanse democratie de leugens, woede en haat die de Amerikanen tegen elkaar hebben opgezet niet zal weten te overwinnen.

Biden weet welke taak hem wacht. Om de verkiezingen te kunnen winnen in een democratisch bestel waar de Republikeinen de overhand hebben, moet hij een aanzienlijk deel van de witte laagopgeleide kiezers die de Democraten de afgelopen decennia zijn kwijtgeraakt, zien terug te winnen. Hij wil dat bewerkstelligen door te laten zien dat de overheid een kracht ten goede kan zijn. Dat is Biden met de spectaculaire vaccinatiecampagne gelukt, hoewel de vaccinatiebereidheid in staten die naar Trump zijn gegaan aanzienlijk lager ligt dan in staten die naar Biden zijn gegaan.

Biden probeert de witte laagopgeleide kiezers ook te overtuigen van het nut van de overheid door forse overheidsuitgaven te doen. Behalve de cheques van 1.400 dollar die iedereen met een belastbaar inkomen van minder dan 75 duizend dollar dit jaar heeft ontvangen en de extra werkloosheidsuitkering van 300 dollar per week bovenop de gewone werkloosheidsuitkering, heeft Biden ook een royale kinderbijslag ingevoerd van 300 dollar per kind per maand.

De extra overheidssteun komt dit jaar neer op 12,8 procent van het bruto binnenlands product, drie tot vier keer groter dan het zogenoemde ‘productietekort’ – dat is het verschil tussen de potentiële omvang van de economie als alle productiefactoren volledig worden benut en de werkelijke omvang van de economie. De royale overheidssteun lijkt een sterke opleving van de Amerikaanse economie op de korte termijn te garanderen.

Bidens strategie is niet zonder risico’s. De bevoorrading van bedrijven is momenteel een nachtmerrie. Met het einde van de pandemie in zicht geeft de westerse consument geld uit als een waterval. Omdat veel horecagelegenheden nog gesloten zijn en er maar mondjesmaat wordt gereisd, wordt vrijwel al het geld uitgegeven aan spullen die daardoor niet zijn aan te slepen. Veel ondernemers zijn aan het hamsteren, wat de prijzen van transport en grondstoffen verder opdrijft.

Bovendien loopt Biden het risico dat hij, door een verzorgingsstaat naar Europees model te introduceren, de hoge Europese werkloosheid erbij krijgt. De eerste signalen zijn er al. Analisten verwachtten dat in mei een miljoen Amerikanen een baan zouden hebben gevonden. In werkelijkheid waren dat er slechts een kwart miljoen. De banen zijn er wel. De VS hebben momenteel een recordaantal van meer dan 8 miljoen openstaande vacatures.

Biden strijdt voor de ziel van Amerika. Maar de genereuze overheidsprogramma’s van Biden kunnen die ziel ook breken.

_{Heleen Mees is econoom.}