Bicultureel zijn is geen vloek maar een zegen

Mijn privilege om een 'allochtoon' te zijn kenmerkt zich door het feit dat ik het vermogen heb om te kiezen. Voorbij hokjes als 'Nederlander' of 'Congolees' ben ik een Congolese Nederlander met een grensoverschrijdend perspectief. Het is tijd dat biculturele Nederlanders hun privileges onder ogen zien en hier openlijk voor uitkomen. Dan pas kan biculturaliteit niet als vloek worden beschouwd maar als een kans worden ingezet.

Het burgerschapdebat in Nederland wordt gekenmerkt door de nadruk op de scheve machtsverhoudingen tussen mensen met een wit en een niet-wit lichaam. Er wordt terecht gesteld dat witte Nederlanders relatief gezien meer privileges hebben ten opzichte van niet-witte Nederlanders. Als je wit bent heb je de facto meer kansen op de arbeidsmarkt, in het onderwijs en in de publieke ruimte. Rapporten van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP), Amnesty International en de Sociaal Economische Raad (SER) bevestigen dit.

Kameleonkarakter

Het signaleren van wit privilege en de nobele eis van biculturele Nederlanders om geaccepteerd te worden als volwaardig burger zijn noodzakelijk om inclusief burgerschap te realiseren. Een probleem: wanneer gemarginaliseerde groepen zich alleen maar focussen op de privileges van het witte lichaam zullen ze blind zijn voor hun eigen privileges. Biculturele Nederlanders hebben affiniteit en relaties met hun land van afkomst terwijl autochtone Nederlanders een monotone identificatie hebben: Nederland.

Dit is de realiteit van Nederland anno nu: streepjes-Nederlanders steunen de ene dag het Nederlandse elftal en de andere het Marokkaanse elftal. We leven in een land waar derde generatie Turks-Nederlandse jongeren die in Nederland zijn geboren en getogen massaal naar een plein in Rotterdam gaan om hun solidariteit te tonen met de Turkse president die een staatsgreep overleeft. We hebben te maken met Turks-Nederlandse Kamerleden die de ene dag het establishment aanvallen op het feit dat het niet inclusief genoeg is, maar de volgende dag gewoon op een AKP-demonstratie spreken en solidariteit tonen met de Turkse president.

Dit kameleonkarakter tussen twee landen is een privilege dat autochtone Nederlanders niet hebben. Bi-culturele Nederlanders doen aan shape shifting. Hun identificatie ligt niet vast. Hun hybride karakter stelt hen in staat om te kiezen tussen rigide nationale identiteiten. Of juist niet te kiezen. Dat levert vaak interessante perspectieven op die de status quo van innovatie kunnen voorzien.

Hybriditeit inzetten

'Laat je niet door iemand aanpraten wat jouw identiteit is' liet de Amsterdamse hoogleraar en schrijver Fouad Laroui van Marokkaanse komaf recentelijk voor een VPRO-microfoon weten in geval van dubbele identiteit. Maar het lijkt te wringen: moet Tunahan Kuzu boos worden wanneer journalisten hem een 'Turks Kamerlid' noemen terwijl hij zelf op een demonstratie over Turkse politiek gaat spreken?

Het is de kunst om er voor te zorgen dat het hybride karakter van bi-culturele Nederlanders niet als een gevaar wordt gezien maar als een aanwinst. Het hebben van een hybride identiteit is geen taboe en wij kunnen een postmulticultureel Nederland bouwen waar biculturele Nederlanders hun hybriditeit inzetten. Maar eerst moeten ze bewust zijn van het feit dat zij een privilege hebben dat veel autochtonen niet hebben - van keuze te veranderen. Of juist niet te kiezen. We hoeven gelukkig het wiel niet opnieuw uit te vinden. We kunnen naar een immigratieland als Canada kijken, met een nationale identiteit terwijl biculturele Canadezen geen afstand nemen van hun culturele afkomst.

In datzelfde postmulticulturele Nederland zien we biculturele Nederlanders die namens Nederland op oorlog gaan in Irak, Afghanistan en elders op de wereld. We zien biculturele Nederlanders die voor het Nederlands elftal fantastische doelpunten maken. Een postmulticultureel land waar ik als Congolese Nederlander mij mag inzetten voor het welzijn van Nederland.

Mogen we alstublieft onze hybriditeit inzetten voor het goede van Nederland? Alleen al het feit dat wij veel talen spreken is een zegen. Ik ben met miljoenen anderen een geprivilegieerde biculturele Nederlander. Het is tijd dat wij dit onder ogen zien en daar strategisch gebruik van maken.

^{Kiza Magendane is student politicologie en publicist.}