Ben je in de buitenlucht wel veilig voor het virus?

Horecaondernemers willen de terrassen openen, marktkooplieden stappen naar de rechter en de parken zitten stampvol. Maar hoe erg is dat, want in de buitenlucht is de kans om corona op te lopen toch helemaal niet zo groot?

Ze had hoofdpijn, last van haar voorhoofdsholtes, was rillerig van de kou. Corona? Nee: de voorzorgsmaatregelen ertegen, mopperde mijn partner toen ze thuis kwam van haar werk, in een tijd toen ze daar nog heenging. ‘Het is nu verplicht om de ramen en deuren tegen elkaar open te zetten. Met als gevolg dat ik de hele dag op de tocht sta’, zei ze. ‘Ik voel me hartstikke ziek. Van de kou.’

Ze is de enige niet. De afgelopen maanden werd het een soort volkswijsheid dat buitenlucht beschermt tegen corona, helemaal nadat de Black Lives Matter-demonstratie op de Dam van 2 juni niet de coronabrandhaard was gebleken die velen er vooraf van hadden gemaakt. Zie je nou wel? Buiten kan het virus je niet pakken.

Maar is dat nou wel zo? Laten we wel zijn: uiteindelijk raakte ook mijn partner besmet, op haar werk, terwijl de wind haar om de oren gierde. Een ander boeiend voorval werd in september opgetekend door dagblad De Gelderlander. Een groep van twaalf vrienden bezocht in Nijmegen een bierfestival, want buiten was het toch veilig, hadden ze begrepen – totdat elf van hen corona kregen. Elf! En nee, ze waren nergens binnen geweest, en hadden niet uit elkaars glas gedronken, verzekerden ze me toen ik ze belde.

Hoeveel van zulke voorvallen er precies zijn, is onbekend, zegt epidemioloog Susan van den Hof van het RIVM. ‘Want of een besmetting plaatsvond in de buitenlucht, is niet een vraag die we standaard stellen.’ Toch staat ook wat haar betreft vast dat er besmettingen plaatsvinden in de buitenlucht. ‘Van afgelopen zomer kennen we voorvallen op tuinfeestjes, op terrassen en bij borrels in de buitenlucht’, zegt ze. ‘Hoe meer mensen je bij elkaar zet, des te meer het risico stijgt.’

Voor een deel werd de wereld (of in elk geval het deel dat Maarten Keulemans heet) op het verkeerde been gezet door een veel geciteerde Chinese studie uit de begindagen van de crisis. Na analyse van liefst 7.324 coronabesmettingen bleek dat er slechts één had plaatsgevonden in de buitenlucht, van een geïnfecteerde die op straat een praatje maakte met een dorpsgenoot. Eén besmetting op 7.324 gevallen!

Maar dat was in januari, toen half China in lockdown zat en het trouwens ook gewoon koud was buiten. Geen wonder dat de meeste besmettingen dan binnenshuis plaatsvinden. In de maanden die volgden, kwamen de voorvallen die anders aangaven. Zoals die keer toen president Trump in de Rozentuin van het Witte Huis een plechtigheid vierde, zonder anderhalve meter afstand of mondkapjes. 48 mensen raakten besmet, onder wie Trump zelf.

Natuurlijk is corona beter overdraagbaar in de binnenruimte, waar virusrijke ademdruppeltjes blijven hangen, zodat de hoeveelheid virus zich kan ophopen. Een prachtvoorbeeld is een klassieke studie van tien jaar geleden, over de Spaanse griep van 1918: bij een uitbraak aan boord van een militair troepentransport, was de overlijdenskans bij soldaten in het ruim vier keer zo groot als bij manschappen die buiten op het dek bivakkeerden.

Maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat je buitenshuis opeens helemaal geen gevaar meer loopt. De kans is er alleen wel een keer of twintig kleiner, schat een net verschenen overzichtsstudie. ‘Het naar buiten verplaatsen van activiteiten kan het aantal infecties verminderen en uiteindelijk levens redden’, aldus de auteurs. ‘Maar het is belangrijk om op te merken dat infecties in de buitenlucht mogelijk zijn, en dat het voordeel (van de buitenlucht, red.) kan verdwijnen door het afzwakken van coronamaatregelen.’

En het protest op De Dam? Misschien had men gewoon geluk, berekende epidemioloog Frits Rosendaal (LUMC). ‘De kans om corona te hebben, was op dat moment klein, ongeveer een op tienduizend’, stelt Rosendaal. ‘Dat maakt de kans dat van de 5.000 aanwezigen er een of meer besmettelijk waren, op dat moment 39 procent: 1 min 9.999 gedeeld door 10.000, tot de macht 5.000. Vandaar dat er niks gebeurd is.’