Beloofde Oekraïense toetreding tot de EU in 2026 is niet realistisch

De toetreding van Oekraïne tot de EU is door de oorlog in een stroomversnelling geraakt. Toch moet het land met name bij de bestrijding van corruptie nog enorme stappen maken.

‘Wij zijn allen Oekraïners’, zei EU-chef Charles Michel vorige week tijdens de topontmoeting tussen de Europese Unie en Oekraïne. ‘We moeten alles op alles zetten om de belofte van EU-lidmaatschap voor Oekraïne waar te maken.’

In de oorlog in Oekraïne sneuvelt het ene taboe na het andere, niet alleen op militair gebied. In juni vorig jaar kende de EU het kandidaat-lidmaatschap aan Oekraïne toe, hoewel het land daar volgens de gangbare maatstaven niet aan toe was. De Franse president Macron liet meteen weten dat daadwerkelijke toetreding nog enkele decennia op zich zou laten wachten.

Maar nu spreekt Oekraïne al over een lidmaatschap in 2026. In de trein naar Kyiv zei ook de Tsjechische eurocommissaris Jourova hiervan te dromen: ‘Soms moet je het onrealistische wensen.’

De Russische inval en de daarop volgende wreedheden hebben de verhouding tussen de EU en Rusland veranderd. De EU koestert niet langer de illusie dat het beleid van president Poetin kan worden bijgestuurd door vriendelijke woorden en kleine, voor het Westen aanvaardbare concessies. De reis van de EU-leiders naar Kyiv was een politiek signaal aan Moskou: wat er ook gebeurt, wij blijven pal achter Oekraïne staan.

Niettemin is een Oekraïense toetreding tot de EU in 2026 onrealistisch. Vorige week bracht Transparency International zijn jaarlijkse corruptie-index uit. Oekraïne deed het iets beter dan vorig jaar, maar staat nog altijd hoog op de lijst, ingeklemd tussen de Filipijnen en Zambia. De EU hield het kandidaat-lidmaatschap van Albanië en Noord-Macedonië jarenlang tegen uit zorg over corruptie, maar deze landen zijn volgens Transparency International minder corrupt dan Oekraïne.

Ook Oekraïne moet aan minimale voorwaarden van rechtsstatelijkheid voldoen. Daarnaast zal de EU intern hervormd moeten worden, als zij straks misschien uit meer dan dertig landen bestaat. Zo zal het vetorecht, onder meer voor buitenlands beleid, moeten worden afgeschaft om te voorkomen dat één lidstaat de Unie lam kan leggen. Daarnaast moeten er meer mogelijkheden zijn om landen aan te pakken die na toetreding weer in ondemocratische richting afglijden, zoals met Polen en Hongarije gebeurde.

Toch kan de toetreding van Oekraïne sneller gaan dan menigeen voor mogelijk had gehouden. Onder normale omstandigheden zou het inderdaad decennia duren, maar de omstandigheden zijn niet normaal als een Europees land een existentiële strijd voert tegen een wrede autocratie.