Angst regeert onder Marokkaanse vrouwen

Als vertegenwoordigster van een migrantenvrouwenorganisatie in Amsterdam woon ik regelmatig bijeenkomsten bij over de problemen van Marokkaanse Nederlanders, variërend van huiselijk geweld tot radicalisering.

In de discussies over criminaliteit en radicalisering gaat de aandacht vooral uit naar mannen en jongens. Maar die mannen en jongens hebben ook moeders, dochters en zussen, die erg kwetsbaar zijn. Door deze eenzijdigheid raakt de balans zoek. Bovendien bestaat de indruk dat jonge moslima's het heel goed doen. Dat is niet het beeld dat ik heb.

De vrouwenorganisatie waar ik werk, staat in een Amsterdamse buurt met veel gezinnen met een kluwen van problemen: lichamelijke en psychische ziekten, werkloosheid, verslaving, schulden, mishandeling, opvoedings- en gedragsproblemen. Er komen veel vrouwen en meisjes bij ons aankloppen voor hulp. Uit de klachten blijkt dat het voor Marokkaanse Nederlanders een stuk moeilijker is een baan of stageplaats te vinden. Ook op school hebben zij het moeilijker. Maar als je thuis een warm liefdevol nest hebt, kun je die tegenslagen beter het hoofd bieden. Helaas is daar dikwijls geen sprake van.

Trauma

Ik zie veel mannen bij ons aan de deur komen die ziek zijn in hun hoofd, ik zie moeders die de Nederlandse samenleving niet begrijpen, weinig gevoel voor eigenwaarde hebben, angstig en vaak getraumatiseerd zijn. De angst regeert.

Vrouwen en meisjes zijn vaak bang voor hun echtgenoot, broer of zoon die hun gedrag wil controleren. Daarnaast is er de angst voor van alles wat zich buiten de deur af speelt en de angst voor de duivel en de hel. De ouders, ook vaak alleenstaande moeders, zijn niet in staat hun kinderen in onze tamelijk gecompliceerde samenleving, die ze zich onvoldoende eigen hebben gemaakt, op te voeden. Het is vaak slecht gesteld met de communicatie in de gezinnen. De opvoeding is meestal erg directief, dus wel straffen, maar weinig belonen. Dit ontaardt in stressvolle situaties, in onderdrukking en in een gebrek aan liefde en aandacht thuis.

De jongens vertonen eerder zichtbaar ongewenst gedrag. Zij zijn het onderwerp van het debat over de problemen van migrantenkinderen in Nederland. De meisjes worstelen meestal in stilte met hun problemen. Van hen heeft de samenleving in eerste instantie niet zo veel last. Daar door dreigen zij een vergeten groep te worden. Omdat meisjes en jongens elkaar wederzijds beïnvloeden, heeft radicalisering een veel bredere basis dan aanvankelijk wordt gedacht.

Zoektocht naar identiteit

De zoektocht naar hun identiteit, die op zichzelf normaal is voor pubers en adolescenten, is voor Marokkaans-Nederlandse meisjes veel moeilijker. Zij worstelen met meerdere identiteiten. Van hun behoudend-Marokkaanse thuis krijgen ze mee dat het belangrijk is gehoorzaam, zorgzaam, bescheiden en vooral onderdeel van de familie te zijn en hun eer te beschermen. Niet bepaald eigenschappen die het gemakkelijk maken je plaats te vinden in de westerse samenleving.

De school vertegenwoordigt de westerse waarden en normen, de straat lijkt normloos te zijn en daarnaast hebben de meisjes ook nog een islamitische religieuze identiteit. Deze verschillende culturen lijken in strijd met elkaar. Je bent Nederlands, maar de samenleving ziet je vooral als Marokkaans en/of islamitisch. Je hoort bij een groep die niet bovenaan staat in de statusladder in Nederland. Jouw groep wordt achtergesteld, je voelt je als groep bedreigd en je bent onzeker over je identiteit.

De competenties die je op school kunt leren - een kritische houding aannemen, reflecteren en het debat aangaan - slaan onvoldoende aan bij de meisjes, omdat ze in strijd zijn met de cultuur van thuis. Door hun onzekerheid zoeken ze steeds vaker houvast in hun geloof. Ze kiezen voor een leefwijze met een sterke structuur en strenge leefregels die hun weinig ruimte geeft om te participeren in de samenleving.

Isolatie

Het gevaar dat deze meisjes zich gaan isoleren van de samenleving wordt groter. Wij horen dat de tolerantie van 'gewone' Nederlandse vrouwen voor de Marokkaans-Nederlandse vrouwen afneemt. De agressie tegen 'hoofddoekjes', op straat en in winkels, neemt toe.

Ik zie vooral heel erg kwetsbare meisjes die, net als hun moeders, een negatief zelfbeeld en veel emotionele problemen hebben. Dit maakt ze vatbaar voor loverboys en radicale personen. Laten we daarom niet vergeten ook te investeren in de verbetering van de communicatie tussen moeders en dochters en dus in de communicatie in de gezinnen, in het ontwikkelen van creativiteit om het zelfvertrouwen en kritisch vermogen te vergroten.

Het versterken van identiteit, weerbaarheid, zelfvertrouwen van de meisjes voorkomt dat een steeds grotere groep zich afkeert van de Nederlandse samenleving. Het is niet moeilijk, het is niet duur en heeft een hoog rendement.