Amazon verplettert werknemersverzet in een Amerikaans stadje, met zulk gedrag krijgen wij nu ook te maken

In Bessemer, Alabama, versloeg Goliath donderdag David. Maandenlang leverden werknemers in een pakhuis van de webwinkelgigant Amazon in het Amerikaanse stadje strijd om een vakbond op te richten. Het bedrijf van ceo Jeff Bezos, de rijkste man ter wereld, trok alles uit de kast om werknemers hiervan te weerhouden. Deze dag lijkt Bezos in zijn opzet te zijn geslaagd: een meerderheid van de werknemers durfde zich niet bij de vakbond aan te sluiten.

Erg verwonderlijk is dat niet. Amazon huurde consultants in om tegen een dagtarief hoger dan menig Amazon-maandsalaris werknemers angst in te boezemen en zo de vakbondscampagne in Bessemer te saboteren. Medewerkers werden met sms-jes, op Facebook en Twitch, en zelfs in het personeelstoilet, dat ze tijdens hun tienurige werkdagen tweemaal mogen bezoeken, bestookt met anti-vakbondsmateriaal.

Intimidatie

Met grof geld en intimidatie slaagde Amazon erin het fundamentele recht op vereniging te ondermijnen. Het voorlopige resultaat maakt vandaag tot een droevige dag voor de pakhuiswerknemers in Bessemer. Maar niet alléén voor hen. Hun verzet tegen de schadelijke gevolgen van Amazons roekeloze toewijding aan winst boven het welzijn van mens en milieu wordt namelijk wereldwijd gedeeld.

Van Australië tot Italië protesteren pakhuiswerknemers tegen soms mensonterende werkomstandigheden. Van Polen tot Nigeria komen klimaatactivisten in het geweer tegen Amazons enorme ecologische voetafdruk. Belastingactivisten identificeerden het bedrijf onlangs als ‘s werelds grootste belastingontwijker. En in India verzet een brede alliantie zich al jaren tegen de digitale kolonisatie door deze ‘nieuwe Oost-Indische Compagnie’.

Inmiddels is het bedrijf ook met succes de Nederlandse economie binnengedrongen. De drieledige strategie van Amazon in ons land is al duidelijk: concurrenten het leven zuur maken met stuntprijzen, toegang tot hun platform beperken voor Nederlandse leveranciers en consumenten het Amazon-ecosysteem intrekken via Prime, de spotgoedkope en snelgroeiende eigen videostreaming -en bezorgdienst.

En niet alleen digitaal krijgt Amazon voet aan de grond in Nederland. In Heerlen verrijst dit jaar een distributiecentrum, gericht op de Duitse markt. Kritische vragen van de lokale PvdA-fractie over de komst en de praktijken van het bedrijf werden onlangs door het college weggewuifd.

Commercieel geweld

Natuurlijk, werknemersrechten zijn hier beter beschermd dan in de VS. Bovendien zijn nieuwe arbeidsplaatsen altijd goed nieuws. Zo redeneerden althans onze oosterburen toen Amazon daar neerstreek. Inmiddels weet men in Duitsland wel beter. Amazon weigert na tien jaar strijd met de vakbonden nog steeds om een cao te sluiten, en zorgde volgens een recent rapport voor de teloorgang van duizenden banen in de traditionele retail. Otto.de, het Duitse bol.com, bleek niet bestand tegen het commerciële geweld van Bezos’ imperium en verloor in razend tempo terrein.

De Duitse vakbond DGB waarschuwt Nederland dan ook voor Amazons entree in Heerlen. De Duitsers ondervonden immers aan den lijve dat het bedrijf ‘mijlenver achterloopt op de Duitse cultuur van medezeggenschap’. Alle reden aan te nemen dat de komst van Amazon ook hier slecht nieuws is voor de kwaliteit van werk en arbeidsverhoudingen. In dit licht is de nederlaag in Bessemer uiterst relevant voor ons.

Lessen voor Nederland

Drie lessen voor Nederland om zich te weren tegen het stille gevaar van het Amazonkapitalisme. Allereerst: de urgente noodzaak van een versterkte vakbeweging. Hoe meer mensen zich verenigen, hoe beter we onze verworvenheden kunnen beschermen en verandering af kunnen dwingen. Ten tweede: het belang van politici die werknemersbelangen niet alleen lippendienst bewijzen. Zelfs president Biden sprak zich uit voor de werknemers in Bessemer. Dat helpt, maar de positie van werknemers met wetgeving versterken helpt meer - ook hier. Tot slot: om Amazon onder controle te krijgen, hebben werknemers brede, actieve solidariteit van het grote publiek nodig.

Nu de pakhuisrevolutie in Bessemer lijkt neergeslagen, denkt Jeff Bezos mogelijk dat hij de weerstand van zijn werknemers definitief ten grave heeft gedragen. Het verzet van werknemers is echter een krachtige kiem, en de brede verontwaardiging over Amazons kwalijke praktijken biedt vruchtbare grond.

Net als in de Verenigde Staten, waar de vakbondscampagne in Bessemer ondanks de nederlaag nu al breed navolging vindt, is het van groot belang dat die kiem ook in Nederland ontluikt. Vakbonden, politici en burgers hebben daarin allen een rol te spelen. Laten we met campagnes, wetgeving, en publieke waakzaamheid voorkomen dat ook wij te maken krijgen met valse postercampagnes in het personeelstoilet - en laten we geen duimbreed wijken voor het ongebreidelde kapitalisme dat Amazon vertegenwoordigt.

_{Casper Gelderblom is namens Progressive International campagneleider van #MakeAmazonPay en onderzoeker aan het European University Institute.}

_{Bas van Weegberg is kandidaat-bestuurslid FNV en voorzitter van FNV Young & United.}