Afgelopen jaar werden opnieuw minder kinderen gepest: slecht nieuws voor onze toekomstige samenleving

Kinderen op de middelbare school werden afgelopen jaar opnieuw minder gepest. In 2016 werd 8 procent van de middelbare scholieren gepest, het jaar erop nog maar 5 procent. Dat is behoorlijk slecht nieuws voor onze toekomstige samenleving. Een hoop talent wordt zo in de kiem gesmoord. Het valt me altijd weer op hoeveel bekende en succesvolle mensen vertellen dat ze vroeger werden gepest. Je kunt ze zo googelen: ‘Bekende mensen die vroeger werden gepest’, en je wordt bedolven onder de verhalen (Justin Bieber, Lady Gaga, Madonna, Rihanna, Anita Witzier, Jamai, Elon Musk, Jan Smit, Ed Sheeran, Prince).

Ik heb wel degelijk gegoogeld naar ‘bekende mensen die vroeger zelf pestten’, maar dan nog krijg ik alleen maar resultaten voor mensen die wérden gepest. Als ik het dan zoek met aanhalingstekens, zodat google de woorden niet kan omdraaien krijg ik dit: Geen resultaten gevonden voor ‘bekende mensen die vroeger pestten’. Conclusie kan zijn dat pestkoppen nooit iets zullen bereiken. Realistischer is het te concluderen dat we ons dan misschien wel kunnen schamen omdat we gepest worden of werden, we schamen ons wel degelijk nog net iets meer als we zelf pesten.

Op middelbare scholen mag het pesten dan afnemen, het aantal gepeste volwassenen is al jaren stabiel om nog maar te zwijgen over de bejaardenhuizen. Hoe ouder we worden, hoe vaker pestgedrag voorkomt en daar wordt niet meer over gezwegen.

En dan een stap ernstiger: aanranding, misbruik, mishandeling, geweld, verkrachting. Slachtoffers zijn vaak bang en schamen zich. De hele #MeToo-beweging is een empowerment voor de slachtoffers. Het taboe begint te verbleken. Je bent geen aansteller als je je beklaagt. Het is niet jouw schuld wat je is overkomen.

Maar het allergrootste taboe is natuurlijk het daderschap. Een terecht taboe. Natuurlijk moet je je schamen als je je vergrijpt aan een ander mens, natuurlijk moet je je schamen als je een ander vernedert. Maar als je iets wilt veranderen, iets wilt leren over waarom de mensen elkaar dingen aandoen, is een gesprek met alleen maar slachtoffers niet echt leerzaam. Nog spannender dan de #MeToo-beweging is de #IHave-beweging, waarin (vooral mannen) toegeven dat ze schuldig zijn aan seksuele intimidatie en aanranding. Maar zo groot als de #MeToo-beweging werd, zo groot is de #IHave-beweging nog lang niet geworden, terwijl de oplossing daar toch gezocht moet worden.

Ian Buruma, die tot vorige week hoofdredacteur was van The New York Review of Books moet ook zoiets hebben gedacht. Vorige week vrijdag publiceerde NYRB online een essay van de Canadese radiomaker Jian Ghomeshi, die is beschuldigd van seksueel geweld tegen vrouwen. In dit essay beschrijft Ghomeshi zijn status als ‘sociale gifstof’. Hij ziet zich als een slachtoffer van ‘massabeschaming’, die ‘genoeg vernedering voor een heel leven heeft ondergaan’.

Het artikel verschijnt pas in oktober op papier, in een drieluik van artikelen dat is aangekondigd als The Fall of Men. Alleen al de onlinepublicatie leidde tot grote ophef. Volgens zijn critici bagatelliseert Ghomeshi zijn daden. Buruma verdedigde zijn keuze voor deze publicatie en zei dat hij voor het drieluik van artikelen over ‘slecht gedrag van mannen’ geïnteresseerd was geweest in het perspectief van de beschuldigde, door publieke veroordeling vernederde man. Afijn, Buruma heeft nu geen baan meer.

Wat niet zal hebben geholpen is dat Ghomeshi meer geïnteresseerd leek in zijn eigen slachtofferschap dan in zijn daderschap. Je daden bekennen, daar is moed voor nodig en gek genoeg zijn er nog altijd veel meer slachtoffers dan daders.