Abortus is geen splijtzwam. En dat moet zo blijven

Mooi hè, die 697 klachten. De golf van kritiek was zelfs zo groot dat de Reclame Code Commissie besloot geen nieuwe meldingen meer in behandeling te nemen. ‘Niet eerder werd over een reclame zoveel geklaagd’, kopte de Volkskrant over de anti-abortuscampagne van de Week van het Leven.

Dit zou je kunnen vieren als een overwinning. Kennelijk zijn Nederlanders er nog altijd van overtuigd dat vrouwen baas in eigen buik zijn, zoals dat op z’n retro’s heet. Ze vinden een spotje dat nadrukkelijk inspeelt op schuldgevoel verwerpelijk en zijn er zo boos over dat ze zelfs de eindeloze formulierenbrij op de site van de reclamewaakhond ervoor trotseren. Allemaal positief, niet?

Zelf ervoer ik de ophef net iets anders. Want rumoer, dat is precies wat de anti-abortuslobby wil. Rumoer betekent meer aandacht voor een stem die anders marginaal zou zijn. Rumoer betekent dat die marginale, radicale stem plotseling iets redelijks krijgt. We willen vrouwen alleen maar helpen, klinkt het dan. Mag dat ook al niet meer? Precies, zeggen de mensen die hen bijvallen, de zelfbenoemde strijders voor het vrije woord die hun heilige huisjes metselen met imaginaire taboes. Er moet toch over gepraat kunnen worden? Hier, kom uw redelijke verhaal maar doen in mijn krant of aan mijn talkshowtafel, dan zet ik u tegenover zo’n rumoerig type dat vindt dat u uw mond moet houden. Waarmee de marginale, radicale stem weer aan belang wint.

Zie daar: het perpetuum mobile van de anti-abortuslobby. Langzaamaan ontstaat het idee dat er iets te discussiëren valt, dat het thema een splijtzwam is. Terwijl er weinig onderwerpen zijn waarover zoveel maatschappelijke overeenstemming is – nog wel. 75 procent van de Nederlanders vindt dat vrouwen keuzevrijheid moeten hebben, slechts 10 procent is echt tegen abortus.

In 2019 reconstrueerde het onvolprezen televisieprogramma Medialogica de effectieve strategie om het onderwerp desalniettemin op de agenda te krijgen. Alles draait om ophef, gaf Bert Dorenbos, oud-directeur van de EO, glunderend toe. In Pauw & Witteman vertelde hij ooit dat hij bij 5,5 miljoen huishoudens een plastic foetus in de brievenbus ging doen. Was hij dat echt van plan, wilde Medialogica weten. Nee, dat zou veel te duur zijn geweest, zei Dorenbos, maar alle kranten schreven erover. Een paar jaar later stuurde hij de plastic foetussen wel op naar Tweede Kamerleden. Twinkeling in de ogen: ‘Je weet van tevoren dat het controverse oplevert. Daar doe je het ook voor.’

Op die aandacht volgt steevast het redelijke verhaal. Het gaat om bescherming van het ongeboren kind, klinkt het dan. Vrouwen moeten hulp krijgen, zij zijn slachtoffers die onder druk worden gezet door hun omgeving om een abortus te ondergaan. God blijft vaak buiten beschouwing, want daarmee win je de harten en hoofden niet.

Het Reformatorisch Dagblad plaatste deze week een advertorial met het verhaal van Bonicia (27), de ambassadeur van Week van het Leven die op haar 18de onbedoeld zwanger raakte, een abortus overwoog op aanraden van haar familie en nu trots met haar 9-jarige zoon poseerde. In De Telegraaf mocht Bonicia ook haar verhaal doen, maar dan in een heus, écht journalistiek interview. ‘Weinig onderwerpen zijn zo explosief als abortus’, schreef Wierd Duk al in de eerste zin, want de cultuuroorlog gaat nu eenmaal voor het meisje. Later, als onderwerp van zijn podcast: ‘Christenen bashen voor progressief Nederland favoriet tijdverdrijf.’

Het vereist wat zelfbeheersing, maar soms is het beter om de schouders op te halen over een marginaal, mal fenomeen als de Week van het Leven. Alleen al om te voorkomen dat het onderwerp abortus wordt meegesleurd in de centrifugale krachten van de cultuuroorlogen. Daarvoor is het simpelweg te belangrijk.