'Aanslag op regeringsdelegatie bijna erger dan neerschieten vliegtuig'

Hoe geloofwaardig is de bewering dat saboteurs in opdracht van de Russen een aanslag op Koenders en zijn delegatie beraamden?
'Mijn eerste opwelling is: niet zo heel erg. Dat is meer gebaseerd op intuïtie dan op onderzoek. Wie heeft er belang bij om zoiets te doen? Er moet nog onderzocht worden welke interne groepen Poetin aan de vooravond van de G20 in zo'n verschrikkelijk lastig parket zouden willen drijven.'

Kiev zou dat niet slecht uitkomen, toch?
'Om op regeringsniveau de relatie met Nederland op het spel te zetten door een fake-bericht de wereld in te slingeren, is nogal wat. Wild verder denkend zou het kunnen dat Kiev bang is dat Rusland met een nieuw offensief komt. Een fake-bericht zou een wanhoopspoging kunnen zijn om de NAVO te mobiliseren. Mocht de bewering wel waar zijn, dan zal Kiev over de brug moeten komen en met spijkerharde bewijzen moeten komen dat Rusland vals spel speelt. Alle dubbelzinnigheid moet dan van tafel. Kiev moet dan ook zeggen: jullie mogen alles controleren.'

Wat zou eigenlijk het belang van Russische kant zijn om een dergelijke aanslag te plegen?
'Ik denk niet dat Poetin naar Brisbane zou willen reizen met zo'n aanslag op zijn geweten. Het klinkt heel hard, maar een aanslag op een regeringsdelegatie is bijna erger dan het neerschieten van een vliegtuig. Het lijkt stemmingmakerij tegen Rusland.'

Stel dat de bewering toch klopt en de Russen zitten erachter, leidt dit dan tot een definitieve breuk met Rusland?
'Ja, en niet alleen tot een breuk tussen Nederland en Rusland. Geen Europees land kan dan nog achterblijven.'

En wat gebeurt er als blijkt dat Oekraïne dit verhaal uit z'n duim heeft gezogen?
'Dan werkt het de andere kant op en wordt Oekraïne geïsoleerd. Ze zullen dan zeggen dat het een gek is geweest die dit bericht de wereld heeft ingestuurd.'

Het hoofd van de Oekraïense veiligheidsdienst zegt dat de Russische veiligheidsdienst achter de plannen voor de aanslag hebben gezeten. Dat is geen gek, maar een officiële overheidsfunctionaris?
'De vraag is: werkt de Oekraïense veiligheidsdienst autonoom? Kan die ongehoorzaam zijn? Staat de hele geheime dienst achter deze bewering of is het maar een klein hoekje van de inlichtingendienst?

'Wat je niet moet vergeten is dat de Nederlandse regering het naar alle waarschijnlijkheid op een akkoordje heeft gegooid met de rebellen om de stoffelijke resten van de slachtoffers van MH17 terug te krijgen. Bepaalde mensen in Kiev zijn ongelukkig met deze quasi erkenning van de rebellen. Zoiets zet kwaad bloed. Overigens denk ik dat het in goed overleg met de Oekraïense regering is gebeurd.'

Hoe moet Nederland nu hierop reageren?
'Niet openlijk. Maar op inlichtingenniveau zal worden aangedrongen om de bewijslast en het rapport te laten zien. De inlichtingendienst van Oekraïne heeft geen schone reputatie. Je kunt niet alle berichten die zij de wereld insturen op een blauw oog vertrouwen.'

Kunt u een voorbeeld noemen?
'Berichten over Russische acties en de grootte van Russische militaire oefeningen bleken vaak niet te kloppen. Alles is in deze oorlog geoorloofd.'

Is Nederland nu definitief in deze oorlog gezogen?
'Nee, ik vind niet dat we erin worden gezogen. We kunnen namelijk zelf kiezen of we woedend reageren of niet. Sinds 17 juli zijn we hoe dan ook passief bij deze oorlog betrokken. Nederland heeft gekozen voor een terughoudende benadering, waarbij we bereid zijn politieke offers te brengen in het buitenland. We hebben het schreeuwen achterwege gelaten, waar andere landen boos hebben gereageerd. Zelfs bij het Europese sanctiedebat hebben wij niet in het voorste gelid gezeten. En met de Russen worden de lijnen opengehouden. Dat is was in ieder geval in september nog het geval. Misschien nu ook nog wel.

Is dat niet laf?
Het is de uiterste consequentie van doelstelling nummer één om de wrakstukken en de stoffelijke overschotten van de slachtoffers van MH17 naar Nederland te krijgen. Om dat gedaan te krijgen heb je Rusland nodig, maar dat betekent ook dat je niet voorop kunt lopen om Rusland aan te pakken. Dat kun je alleen heimelijk doen. Neutraliteit is ook een optie om deze oorlog door te komen.