10 duizend euro per jongere maakt de samenleving nog niet rechtvaardiger en eerlijker

GroenLinks presenteert zaterdag zijn verkiezingsprogramma en één voorstel is alvast naar buiten gebracht om de boel op te warmen: elke jongere krijgt, als het aan GL ligt, van de overheid op zijn 18de een verjaardagscadeau van 10 duizend euro. Dat heet trouwens geen ‘cadeau’, maar een ‘startkapitaal’ waarmee de partij jongeren ‘het stuur over hun eigen leven’ in handen wil geven.

Het idee komt van de Franse econoom Thomas Piketty – die had het, in de strijd tegen de toenemende ongelijkheid, over een bedrag van een ton voor iedere 25-jarige. Dat is volgens GL-leider Jesse Klaver binnen de Nederlandse politieke verhoudingen niet haalbaar. Die 10 duizend euro ook niet, vermoed ik – maar ik vind dat je, als je een goed idee hebt, niet meteen moet kijken naar de haalbaarheid, want dat slaat alle ideeën dood, behalve de suffe ideetjes die niets veranderen. Tussen idee en haalbaarheid zitten argumenteren en overtuigen. En verkiezingen. Er zijn nog nooit revolutionaire plannen verwezenlijkt na een haalbaarheidsonderzoek.

Dat er iets moet worden gedaan aan de al bijna veertig jaar toenemende ongelijkheid in dit land is zeker. Dat jongeren het meeste last hebben van het neoliberale beleid van de afgelopen decennia en dat zij nog jarenlang zitten opgescheept met de effecten ervan eveneens. Het zijn de jongeren van nu die straks gaan betalen voor de kosten van de klimaatmaatregelen en die maar moeten afwachten of er nog geld in de pensioenpotten zit als zij op hun 81ste eindelijk aan de beurt zijn.

Jongeren komen moeilijk aan een vaste baan, jongeren bouwen hoge studieschulden op, jongeren betalen zich blauw aan huur en de huizenmarkt is zo verziekt, dat het voor jongeren zo goed als onmogelijk is een huis te kopen.

Het enige voordeel dat jongeren nog rest, is dat ze jonger zijn dan ouderen. En zelfs dat is maar de vraag.

Meteen na de bekendmaking van het plan kwam de kritiek. Kinderen van de 200.000 miljonairs (die voor het plan moeten betalen) krijgen het geld ook. En: jongeren gooien het geld toch meteen over de balk. Had ik op mijn 18de 10 duizend euro gekregen, zou ik dat inderdaad ­onmiddellijk hebben gedaan, ondanks Jesse Klavers dringende advies: ‘Besteed het wijs’. Wijs op reis, zal-ie bedoelen. Bij de KLM juichen ze het plan toe.

Wat is wijs besteed dan? Een ‘eigen bedrijf’ beginnen? Met 10 duizend euro? Een piepklein huisje van een kwart miljoen kopen met dat bedrag als aanbetaling? Je studieschuld van 20 duizend euro voor de helft afbetalen – overigens een gevolg van het mede door GL geïnitieerde leenstelsel? Speculeren op de beurs voor je pensioen?

Is die 10 duizend euro eigenlijk belastingvrij?

Hoezo een ‘kickstart’ en ‘het stuur in eigen hand ­nemen’? Daarvoor kun je met die 10 duizend euro het best je rijbewijs halen en een gammele occasion kopen.

De gedachte achter het plan is positief: het wordt tijd dat we de samenleving ook voor jongeren rechtvaardiger en eerlijker gaan inrichten. Maar 10 duizend euro per jongere gaat daarbij niet helpen. Het bezorgt GL wellicht twee zeteltjes extra, maar dat mag het motief niet zijn.

Met die tien mille begin je aan de verkeerde kant met het oplossen van de problemen. Kom voor de huizenmarkt met drastische maatregelen. Hervorm de arbeidsmarkt, radicaler dan nu op de rol staat. Maak onderwijs gratis. Voorzie iedereen vanaf 18 jaar van een basisinkomen. Geef jongeren 10 duizend kánsen.