Zo ga je om met de schoonmaker: ‘Stop met die stomme briefjes met verbeterpunten’

Is het de bedoeling dat je zelf weggaat als de schoonmaker komt of drink je samen een kopje koffie? Laat je een briefje met instructies achter of is dat te belerend? En welk uurloon is eigenlijk gepast? Veel mensen weten niet goed hoe ze met de schoonmaker moeten omgaan.

Die onduidelijkheid ontstaat deels doordat het inschakelen van een hulp in veel huishoudens niet zakelijk genoeg wordt benaderd, zegt stads- en arbeidssocioloog Sjoukje Botman. Zij schreef in 2011 haar proefschrift over de troebele arbeidsrelaties in betaald huishoudelijk werk. Een schoonmaker wordt dikwijls via via gevonden en vervolgens wordt niet duidelijk uitgesproken wat de schoonmaakwensen precies zijn.

Waarom is het zo lastig om zakelijk te zijn richting de werkster (m/v)? ‘Veel mensen voelen ongemak over het in huis halen van een vreemde om het vieze werk op te knappen’, zegt Botman. ‘Men schaamt zich ook voor de ongelijkheid van de arbeidsrelatie.’ Vaak heeft de werkster een lagere opleiding of een migratieachtergrond.

Moeizame relatie

In een interview met de Volkskrant verwoordde de Franse schrijfster Leïla Slimani dat ongemak als volgt: ‘Ze worden patrons, maar ze hebben geen zin om de baas te zijn, want ze willen aardig zijn. Ze willen niemand domineren.’ In haar roman Een zachte hand gaat het om de moeizame relatie tussen een hoogopgeleid koppel en hun nanny, maar het had net zo goed een werkster kunnen zijn. In beide gevallen gaat het om een arbeidsrelatie in het privédomein.

De tijd nemen om de hulp goed in te werken voorkomt gedoe, zegt Els Jacobs, professional organizer en oprichter van De HuishoudCoach. ‘Vaak zie je dat mensen de schoonmaakspullen aanwijzen in de kast en zeggen: ‘Veel plezier ermee!’ In plaats daarvan zou je moeten vragen met welke materialen iemand graag werkt. Zo neem je iemand serieus. Als het goed is, haalt de hulp eer uit het werk. Maak gebruik van diens expertise, schaf de doekjes en producten aan waarmee de schoonmaker graag werkt.’

Om ergernis over een niet-schoongemaakte koelkast te voorkomen, kun je samen een schoonmaakschema maken. ‘Komt de schoonmaakster eens in de week drie uur, dan is ze vaak 2,5 uur druk met de vaste klussen zoals stoffen, zuigen, dweilen, de keuken en het sanitair’, aldus Jacobs. Dan blijft er een half uur over voor de wat de huishoudexpert ‘boenklussen’ noemt: ramen zemen of de oven een beurt geven. ‘Maak een lijstje met die klussen en laat je werkster kiezen wanneer ze wat doet.’

Plumeau op tafel

Uit het onderzoek van Botman blijkt dat schoonmakers graag zakelijke werkgevers hebben die duidelijk hun wensen uitspreken. ‘Vergelijk het met de kapper’, zegt Botman. ‘Daar zeg je ook precies hoe je het wilt hebben. Zodat je naderhand allebei tevreden bent.’ Dus liever geen passief agressieve hints door opeens een plumeau op tafel achter te laten.

Heb je verbeterpunten? Spreek de werkster daar dan bij voorkeur in levenden lijve op aan. ‘Die stomme briefjes met verbeterpunten moeten echt stoppen’, aldus Botman. Misschien speelt er ook iets bij de hulp. ‘Vraag daar naar’, zegt Jacobs. Misschien denkt zij: verdorie, er is wéér geen allesreiniger in huis gehaald. Sowieso is het volgens de expert handig om jaarlijks te evalueren en met een proefperiode van een maand te werken.

Door goed te betalen, neem je een deel van het ongemak weg. Maar wat is een passende vergoeding? In de rubriek met lezersvragen in Volkskrant Magazine vroeg een koppel zich af of ze hun schoonmaakster moeten doorbetalen tijdens haar zwangerschapsverlof. ‘Doorbetalen, of is dat te gul? Minder of niet betalen, of is dat asociaal?’

Vakantiegeld

Wie een schoonmaker inhuurt, is officieel werkgever, ook als je ‘zwart’ betaalt. Volgens de ‘Regelgeving dienstverlening aan huis’ hebben schoonmakers recht op vakantiegeld en maximaal zes weken doorbetaling bij ziekte. ‘Maar dan verdient de hulp meer dan ik’, is een veelgehoord tegenargument. ‘Je kunt je afvragen of dat erg is: jij wilt dat werk zelf niet doen’, zegt Botman. ‘Een kopje koffie dat door iemand anders wordt gezet in een café is ook duurder dan thuis.’ Volgens Jacobs is het verplichte minimumloon rond de 10 euro. Veel mensen betalen de hulp echter 15 euro per uur. ‘Dan zit dat vakantiegeld er al bij in.’

En vergeet niet om je waardering te tonen. ‘Dat gebeurt bijna overal te weinig’, meent Els Jacobs. ‘Een goede, betrouwbare schoonmaker is goud waard. Laat dat merken met een kerstpakket, bos bloemen of taartje bij de koffie.’