Zó eigenaardig mag de mode zijn komende herfst en winter

Een van de opmerkelijkste taferelen tijdens de modeweken waarin de nieuwe wintercollecties werden gepresenteerd, zag ik niet op de catwalk maar op straat. Op een avond, op weg naar een show van Prada, passeerde ik een paar hippe, jonge mensen - show-bezoekers, bleek later - die posters van een muur rukten. Zwarte posters, met een prominent Prada-logo en stripfiguren in neonkleuren: ze waren onderdeel van een nieuwe campagne om het merk beter in beeld te brengen op sociale media. Ik stel me voor dat ze nu in slaapkamers hangen - zoals Jon Bon Jovi in mijn tienerkamer.

Mij trof de gretigheid waarmee ze van de muur werden gehaald; het Prada-logo was kennelijk zo begerenswaardig dat het mee naar huis moest. En wat er met die posters gebeurt, gebeurt momenteel ook met kleding en accessoires. Logo’s zijn ont-zet-tend belangrijk. Ze maken in één beeld duidelijk waarvoor een merk staat en dat is handig op sociale media. Sinds mode Instagrammateriaal is geworden, hebben designers bij het ontwerpen dat internet in hun achterhoofd. Zo paaien ze een generatie die mode vooral via de smartphone consumeert. Want een fraaie schouderinzet is leuk voor de liefhebber, op een klein scherm doet een logo het nu eenmaal beter dan een knap gestikt naadje.

Massavermaak

Toch is het te makkelijk om de logo-hype alleen toe te schrijven aan de immense rol van Instagram. Logo’s zijn ook een gevolg van het feit dat mode massavermaak is geworden. Winkelen is een favoriet tijdverdrijf van velen geworden. Volgens de winkelbrancheorganisatie INretail winkelt 49 procent van de consumenten geregeld zonder iets nodig te hebben. Het resultaat is dat we met z’n allen steeds meer kleding kopen. Volgens het CBS gaven we in 2015 per huishouden ongeveer 1.600 euro uit aan kleding en schoenen, ondanks het aanhoudende geroep dat duurzaamheid de nieuwe trend is zo’n 500 euro meer dan in 2002.

En wie flink geld uitgeeft aan kleding - die 1600 euro is een gemiddelde, er zijn twintigers die het uitgeven aan een winterjas - wil natuurlijk graag dat zijn uitgaven worden opgemerkt. Enter de logo’s. Want een logo schreeuwt: dit is duur.

Kritiek

Wie niets begrijpt van de aantrekkingskracht van ‘duur’ zou de documentaire Mocromode eens moeten bekijken. Daarin leggen jonge modeliefhebbers uit waarom designerkleding belangrijk is: daarmee worden ze toegelaten tot de hipste sishalounges en maken ze makkelijker contact met de leukste meisjes.

Inmiddels zwelt de kritiek aan op al die logo’s, maar het eind van de hype is voorlopig niet in zicht. Kijk maar naar de nieuwe collecties van Versace en Prada. Daarin wemelt het van de logo’s - het langwerpige Prada-sportlogo uit de jaren negentig is weer helemaal terug. Ook in de nieuwe Balenciaga-collectie van Demna Gvasalia - een van de populairste ontwerpers van dit moment én mede-aanstichter van de logomania - staat de merknaam op hoodies, jurken, tassen, truien en leren jassen - ja, waarop eigenlijk niet?

‘Omdat de luxemerken veel succes hebben met hun logo’s, zijn ook merken uit het middensegment ermee aan de haal gegaan. Denk aan merken als Sandro, Majé, Elesse, Wrangler en Champion. Die hebben allemaal logo’s of andere prominente tekstprints in de nieuwe wintercollectie zitten. En ja, wij hebben daar veel van ingekocht’, zegt Sarah Downe, hoofd inkoop van de vrouwenmode van de Bijenkorf.

Jaren negentig

Een andere belangrijke gemene deler van de nieuwe seizoensmode is de terugkeer van de jaren negentig. Het is een gegeven uit de modecyclus dat alles wat ongeveer twintig jaar is weggeweest, terugkomt; dat heeft alles te maken met jeugdsentiment voor de ene generatie, en voor de volgende is het gewoon nieuw. Logisch dus dat nu het decennium tussen 1990 en 2000 nu aan de beurt is. Vooral de 37-jarige Gvasalia grijpt in zijn werk terug naar zijn jeugd in de Sovjet-Unie van de jaren negentig. Aan hem danken we de populariteit van de witte sportsok, de glimmende trainingsbroek en het houthakkershemd. Prada zet deze winter in op het materiaal waarmee het in de jaren negentig groot is geworden en komt met jassen, broeken, anoraks en tassen van nylon. Voor zowel mannen als vrouwen, in het zwart en, lekker nineties, fluokleuren.

Nog een grote trend op het momment: het silhouet van de jaren tachtig. Dat is niet zo verrassend: refereren aan de powersuits van ontwerpers als Helmut Lang en Thierry Mugler is een nogal voor de hand liggend antwoord op de #MeToo-discussie. Vrouwen moeten zich weerbaar voelen in hun kleding, is de uitleg - altijd, lijkt mij, en niet alleen op de golven van een trend. Maar goed, scoren doe je deze winter dus met brede schouders. Die waren onder meer te zien bij Isabel Marant, Balmain en Givenchy. Bij Miu Miu waren de jaren tachtig het meest zichtbaar in beeld. Daar liep een model in een stonewashed spijkerbroek in wortelmodel, een paarse mohairtrui met grote schouders, een brede ceintuur en een flinke kuif - alsof ze zo was weggeplukt uit de Amerikaanse soap Dallas.

Ik schreef twee jaar geleden al dat lelijk het nieuwe mooi is in de mode en dat blijft het dus nog wel even. Op Instagram staan ondertussen nog steeds zo veel mooie, gelikte plaatjes dat iets rauws en lelijks vanzelf overkomt als vernieuwend - je kunt ook zeggen: modieus.

Zwervers

Mode is meer en meer een kwestie geworden van het onderuithalen van bestaande opvattingen over goede smaak. Zo had het gros van de modellen in de show van Vetements, groot geworden door gewone, vrij lelijke kleren te presenteren als mode, gemakkelijk kunnen doorgaan voor zwervers. De show in een overdekte vlooienmarkt in een Parijse buitenwijk was een uitstekend voorbeeld van het belang van context: het lijkt alsof de codes voor wat wel en geen mode is ingewikkelder worden naarmate de mode voor meer mensen bereikbaar wordt.

Een jonge vrouw in een gebloemde polyester jurk en een oversized capuchonvest wordt in modekringen direct herkend als liefhebber van Vetements, maar is elders gewoon een jonge vrouw in een slechtzittende jurk en een veel te groot vest. Een hippe, jonge gast met een jas van The North Face - oorspronkelijk een vrij suf merk voor outdoorkleding - wordt tijdens Paris Fashion Week achternagezeten door fotografen omdat hij een modestatement maakt. Een man van middelbare leeftijd in een provinciestad in een vergelijkbare jas zou gewoon een man in een praktische jas zijn.

Tendens

De belangrijkste tendens in de mode is dat het meer gaat om een manier van kleden dan om het ontwerp van een kledingstuk. De nieuwe generatie -zowel designers als dragers - heeft lak aan al te stringente kledingcodes en straalt iets (quasi!)nonchalants uit als: ik moet toch lekker zelf weten wat ik draag?

Naar een catwalkshow in een hoodie van skatemerk Supreme of een nylon jack van Palace (dat wordt getipt als het nieuwe Supreme)? Dat moet dus gewoon kunnen.

Houvast

Ik hoor u bijna zuchten. Want wie op zoek is naar houvast, schiet weinig op met zoveel vrijheid, blijheid. Toch wordt deze eigenzinnige en casual manier van kleden steeds breder omarmd. Sneakers onder een pak zijn inmiddels eerder regel dan uitzondering, zowel de cowboylaars als de bergschoen (eentje van Gucci, vanaf 790 euro, zie je straks overal) zijn aan een opmars bezig en bijna alle luxemerken hebben capuchontruien in hun collecties.

Ook op outdoor en uniformen geïnspireerde details als klittenband, grote zakken en het gebruik van isolerende en waterafstotende materialen spelen een steeds grotere rol in de mode. Bij Louis Vuitton en Gucci liepen modellen op bergschoenen en Burberry en Calvin Klein komen met enorme jassen met reflecterende strepen die doen denken aan de outfit van wegwerkers. Scotch & Soda, een toegankelijker merk, fotografeerde de nieuwe campagne in een berglandschap. Mode wordt, kortom, steeds minder gesegmenteerd. Moest je vroeger voor een jack van The North Face nog naar een outdoorwinkel, sinds kort hangt hij ook bij de Bijenkorf.