De GidsZonnebrand
Waarom je ook met dit lenteweer goed moet smeren tegen de zon
De komende dagen krijgen we te maken met fijn lenteweer. Maar ondanks dat het niet zo heel warm zal aanvoelen, moet je toch oppassen voor de zon. Het KNMI voorspelt een zonkracht van 5 of 6. Dit betekent dat je gemakkelijk verbrandt, zonder goede bescherming in 15 tot 25 minuten. Daarom: vijf vragen over zonkracht.
1. Wat is zonkracht eigenlijk?
Zonkracht is een schaal die aangeeft hoeveel ultraviolette straling de aarde bereikt. In Nederland varieert die doorgaans van 1 tot 8, waarbij een hoger getal is gekoppeld aan een steeds intensere uv-straling. Volgens het KNMI staat het nationaal record voor zonkracht op 9. Even ten noorden van de evenaar wordt de zonkracht deze week echter gemakkelijk 12 of hoger, voorspelt de Tropospheric Emission Monitoring Internet Service van het KNMI en ESA. En dat is weer niets vergeleken bij de hoogst gemeten zonkracht ooit: die was 43, in Bolivia, rapporteerden wetenschappers in 2014 in vakblad Frontiers in Environmental Science. Onder experts bestaan echter twijfels over de juistheid van deze extreme meting.
2. Waarom is het voor mensen belangrijk om de zonkracht in de gaten te houden?
De zonkracht is op zo'n manier berekend dat hij zich verhoudt tot de snelheid waarmee de huid verbrandt. Afhankelijk van het huidtype varieert dat van 50 tot 100 minuten bij een zonkracht van 2, tot minder dan een kwartier bij een zonkracht van 7.
Volgens het RIVM kan uv-schade op de korte termijn leiden tot onder meer pijnlijke verbranding en een verzwakt immuunsysteem. Op een termijn van tientallen jaren leidt de straling tot een verhoogde kans op huidkanker en staar.
Met welke factor moet ik mij insmeren? En hoeveel zonnebrandcrème heb je nu nodig? In deze gids verzamelen we alle mythes en waarheden over smeren. Wist je bijvoorbeeld dat je ook kunt verbranden onder je kleren?
3. Waarvan is de hoeveelheid zonkracht afhankelijk?
Allereerst maakt het uit hoe hoog de zon aan de hemel staat, vertelt Michiel van Weele, klimaatonderzoeker bij het KNMI in De Bilt. Hoe hoger de zon staat, hoe rechter hij op Nederland schijnt en hoe intenser de uv-straling.
De ozonlaag, die zich op 20 tot 50 kilometer hoogte bevindt, filtert een groot deel van de uv-straling weg. Vervolgens kunnen wolken de zonkracht nog grofweg halveren, legt Van Weele uit. Ook luchtverontreiniging, bijvoorbeeld smog, verkleint de zonkracht. Weerkaatsing van zonlicht door sneeuw of water laat de waarden juist stijgen.
Lees ook:
Als we straks weer in de zon kunnen zitten, waar moeten we dan op letten als we het goed willen doen voor onze gezondheid en voor het milieu?
4. Hoe voorspelt het KNMI zonkracht?
Op basis van metingen van onder meer satellieten en weerballonnen voorspellen computermodellen van het KNMI de dikten van de ozonlaag voor de aankomende week. Die voorspellingen zijn betrouwbaarder dan de weersverwachtingen over temperatuur en neerslag, volgens klimaatonderzoeker Van Weele. Hieruit volgt de verwachte zonkracht zonder bewolking.
Bewolking voorspellen is echter een stuk lastiger. Niet voor niets geeft het KNMI altijd twee zonkrachtcijfers: eentje mét bewolking en eentje zonder.
5. Heeft de verdunde ozonlaag nog invloed op de zonkracht?
Rond 1980 ontdekten wetenschappers een verdunning van de ozonlaag door een reactie van ozon met chloorfluorkoolwaterstoffen (cfk's), waardoor boven de Zuidpool zelfs een ozongat ontstond. De zonkracht nam in die tijd gemiddeld met zo'n 5 procent toe, aldus Van Weele. Sindsdien zijn er echter maatregelen genomen om het gebruik van cfk's, die veel werden gebruikt als onder meer koelmiddel en als drijfgas voor spuitbussen, terug te dringen. Hierdoor is de ozonlaag vanaf het jaar 2000 weer wat dikker geworden. Door deze vermindering verwacht Michiel van Weele van het KNMI dat we over twintig jaar weer terug zijn op de waarden van voor 1980.
