Verhuizen met kinderen: hier moet je rekening mee houden

In het tv-programma Enkeltje Verweggistan worden kinderen gevolgd die gaan emigreren. De 11-jarige Luca vertrekt naar Suriname vanwege de baan van zijn vader. ‘Ik vind het jammer dat ik dan niet meer kan voetballen met mijn vrienden’, zegt hij. ‘Maar je hebt daar wel veel dieren, zoals puma’s, tijgers en toekans.’ Ook een verhuizing in Nederland kan een grote impact hebben op het leven van een kind. Hoe maak je als ouder de overgang zo soepel mogelijk?

Dit zeggen de deskundigen

Zo’n 62 procent van de kinderen in Nederland verhuist minimaal één keer tussen 0 en 16 jaar. Eén op de tien verhuist drie keer of meer. Uit onderzoek blijkt dat kinderen die veel verhuizen een verhoogd risico hebben om achterstanden op te lopen in het onderwijs. ‘Vaak zijn dit kinderen uit gebroken gezinnen die in armoede leven, dus er spelen ook andere problemen’, zegt Joeke Kuyvenhoven, onderzoeker bij het het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI). ‘Maar ook als je rekening houdt met die factoren zie je een negatieve impact. Deze kinderen moeten steeds wennen aan een nieuwe omgeving. Hierdoor hebben ze een minder stabiele basis.’

Het maakt ook uit wat de reden van de verhuizing is. Verkast het gezin vanwege een betere woning met tuin of is het pure noodzaak door geldgebrek? ‘Bij de eerste categorie gaat het gepaard met positieve emoties, terwijl een gedwongen verhuizing extra stress met zich meebrengt die ook kan overslaan op de kinderen’, aldus Kuyvenhoven.

Hoe er wordt gereageerd op een verhuizing verschilt per kind. ‘Voor sommigen kan zo’n frisse start fijn zijn omdat ze niet lekker in de groep liggen op school’, zegt kinder- en jeugdtherapeut Stacha Hornix van KindinZicht. ‘Voor kinderen met veel vriendjes is het lastiger om alles achter te laten.’

Over het algemeen geldt dat verhuizen voor jongere kinderen makkelijker is dan voor pubers. ‘Bij jonge kinderen speelt het leven zich nog grotendeels binnen het gezin af’, zegt Hornix. En gelukkig verhuist het gezin mee. ‘De impact is hierdoor minder groot dan voor pubers die hechte vriendschappen hebben, op sportclubs zitten en zelf op stap gaan.’ Dit is ook terug te zien in onderzoek: de negatieve impact is groter bij adolescenten. Het is dus een misvatting dat verhuizen tussen de basisschool en de middelbare school een goed idee is.

Zo pak je het aan

Hoe kondig je het nieuws aan? ‘Houd het kort en krachtig’, adviseert Hornix. Ouders zijn soms geneigd de boodschap voorzichtig te willen overbrengen, waardoor er onduidelijkheid ontstaat. ‘Kinderen hebben een korte spanningsboog, dus kom snel ter zake. Ze willen vooral weten: wat gaat er concreet voor mij veranderen? Wees daarin dus duidelijk.’

Het is niet slim om al maanden van te voren over het nieuwe huis te beginnen. ‘Dat geeft vooral onrust. Een jong kind kan namelijk moeilijk inschatten hoe lang het nog duurt’, aldus Hornix. Met nog een paar weken te gaan, kan een aftelkalender leuk zijn.

Voor kinderen is het fijn om een gevoel van controle te hebben, vertelt Hornix. ‘Betrek hen bij de keuzes rondom de verhuizing. ‘Laat ze hun eigen kamer kiezen en de verfkleur voor op de muren.’ Ook bij het inpakken kunnen ze helpen, door zelf een doos te versieren en hun eigen spullen erin te stoppen.

En wat te doen met het afscheid? ‘Vraag naar de wensen van je kind’, tipt Hornix. De een wil een feestje, de ander vindt die belangstelling juist vervelend. De therapeut noemt als voorbeeld een 6-jarig jongetje dat zei eerst bij zijn nieuwe school te willen beginnen voordat hij afscheid zou nemen. ‘Tijdens de verhuizing vond hij het allemaal te spannend. En het leek hem erg fijn dat hij zijn oude vriendjes kon vertellen over zijn nieuwe school.’

Voor Luca in Enkeltje Verweggistan viel de verhuizing gelukkig mee. ‘Mijn nieuwe juf maakt veel grapjes en dat vind ik leuk. In de pauze spelen we zombietikkertje en voetbal. Het is gewoon een beetje zoals in Nederland.’