Van trench naar trend: hoe de kaki regenjas zijn weg vond naar de publieke ruimte

In het begin van de jaren zeventig verdween de favoriete blauwe regenjas van Leonard Cohen uit het New Yorkse appartement van Marianne Ihlen, de Noorse schone voor wie Cohen onder meer het nummer So Long, Marianne schreef (oorspronkelijk door hem bedacht als ‘Come on, Marianne’, tot hij besloot toch maar definitief afscheid te nemen van zijn muze).

De jas was een trenchcoat van het Engelse luxemerk Burberry, en Cohen zingt erover in Famous Blue Raincoat, al schrijft hij in dat nummer de jas toe aan een Dritte im Bunde, want er was altijd wat met Marianne. ‘The last time we saw you, you looked so much older / Your famous blue raincoat was torn at the shoulder.’

Voor het ontstaan van de trenchcoat moeten we een eeuw of twee terug, en wel naar Londen, waar kleermaker John Emary een waterafstotende stof bedacht en zijn kledingmerk de naam Aquascutum meegaf, Latijn voor waterschild. Thomas Burberry vond vervolgens de stof gabardine uit, de dicht geweven, gladde stof die mooi is en functioneel. Van die stof fabriceerde Burberry de kaki overjassen die officieren droegen in de modderige loopgraven van de Eerste Wereldoorlog, vandaar de naam trenchcoat. De double-breasted jas had een wijde revers, epauletten, D-ringen, een ‘storm flap’ op de rechterschouder en een ceintuur die de overlappende panden strak trok rond het middel. (Franse soldaten die het oneerbaar vonden om je te camoufleren, bleven hun opvallend rode broeken dragen.)

Afijn, die trenchcoat vond na de Grote Oorlog zijn weg naar de publieke ruimte, naar de gangsters en detectives van het witte doek. Humphrey Bogart draagt er een in The Maltese Falcon, Casablanca en in The Big Sleep. Maar de stuntelende Inspecteur Clouseau draagt er ook een, met een – nerd alert! – gegespte in plaats van geknoopte ceintuur.

Weer later gingen voetbaltrainers ermee aan de haal, met name die van Ajax. Michels, Cruijff, Haarms, Beenhakker, Van Gaal, Van der Lem…, allemaal droegen ze ooit de kaki trenchcoat. Leo Beenhakker droeg de mooiste, een suède exemplaar. Hij droeg het ook op die vernederende novembermiddag waarbij Cruijff van de tribune afdaalde om hem van advies te dienen. In die loopgravenoorlog had hij weinig aan zijn trenchcoat.

Een handvol kilometers verderop, tussen de duiven op de Dam, maakte Gijsbert Hanekroot acht jaar eerder deze fijne foto van Leonard Cohen. De inmiddels Famous Blue Raincoat-loze dichter paarde het stoere suède aan een empathische coltrui en een krant – die onweerstaanbare combinatie van ferm en verstand.