Is schimmel in de badkamer slecht voor je gezondheid?

Badkamerschimmels zijn een zeer select gezelschap. Er bestaan naar schatting een paar miljoen schimmelsoorten, maar slechts een fractie daarvan kan groeien op de muur van onze douche. Misschien hooguit een stuk of tien soorten, denkt Jos Houbraken, onderzoeker bij het Westerdijk Fungal Biodiversity Institute in Utrecht. Water is de belangrijkste levensbehoefte voor alle schimmels. ‘De badkamer heeft een uniek klimaat, waar het slechts een klein deel van de dag vochtig is. Dus een schimmel kan een uur of vier groeien, moet dan stilliggen en na de volgende douchebeurt doorgroeien. Veel schimmels houden van continu groeien.’

Best knap dus eigenlijk, wat die donzige wezentjes in onze badkamers presteren. Maar moeten we ons zorgen maken over die prestatie? Is het ongezond om je tanden te poetsen en te douchen onder een plafond dat zwart ziet van de schimmel?

‘Schimmels die in badkamers of andere plekken in huis groeien zijn vrij onschuldig, in de zin dat ze niet in je lichaam gaan groeien’, zegt Houbraken. Je zult er dus geen enge dingen als schimmelinfecties van oplopen. Maar ze kunnen wel allergische reacties veroorzaken, zoals ademhalingsproblemen, roodheid van de huid, geïrriteerde slijmvliezen en prikkende ogen. Schimmelsporen en -fragmenten kunnen namelijk loslaten en in de lucht gaan hangen, waardoor je ze inademt. Zoals bij alle allergieën verschilt het per persoon of je daar last van krijgt, en hoe sterk.

Het is lastig te zeggen hoeveel mensen allergisch zijn voor schimmel. Zo’n 10 procent van de klachten die bij de GGD binnenkomt, is gerelateerd aan vocht- & schimmelproblemen, volgens een RIVM-rapport uit 2012. De schimmel is echter niet altijd de directe oorzaak, vaak is er in huis meer aan de hand. Sommige mijtsoorten voeden zich bijvoorbeeld aan schimmels, dus gesnotter of kortademigheid kan ook een reactie op die vrijwel onzichtbare mijten zijn.

Ook wetenschappelijke studies lopen tegen het probleem aan dat een direct oorzakelijk verband tussen specifieke gezondheidsklachten en schimmel moeilijk valt aan te tonen. Er worden wel links gevonden, maar in een onderzoeksgroep kunnen altijd zaken meespelen die de onderzoekers niet hebben ingecalculeerd. Het verband tussen schimmel en verergering van astmasymptomen is tot dusver het sterkst aangetoond, volgens het RIVM.

Schimmelsporen

Wie badkamerschimmel heeft, en er overgevoelig voor is, kan dat zelfs in andere kamers merken. Schimmelsporen kunnen zich via de lucht door ruimtes verplaatsen. Houbraken deed ooit metingen in een huis waar het wc-plafond onder de schimmel zat, na een lekkage in de badkamer erboven. ‘Daar bleken de sporen door het hele huis te hangen.’ Al was dat ook wel een voorbeeld van extreem veel schimmelvorming. Dan hangen er logischerwijs meer sporen in de lucht.

Over een beginnend vlekje op de muur hoef je je geen zorgen te maken, daar krijg je niet direct gezondheidsklachten van. Maar, benadrukt Houbraken, schimmel in huis is sowieso altijd onwenselijk. Het feit dat het er groeit, betekent dat er vocht- en ventilatieproblemen zijn. Ruimtes met een hoge luchtvochtigheid, van 80 procent en hoger, zijn een paradijs voor schimmels.

Binnenshuis brengen we zelf continu extra vocht in de lucht, via activiteiten als koken en douchen of simpelweg zweten en ademhalen. Door goed ventileren verruil je die vochtige lucht voor frisse buitenlucht. Ook flink stoken kan helpen: in warme lucht ‘past’ meer vocht dan in koude lucht, waardoor de relatieve luchtvochtigheid bij hogere temperaturen daalt.

Wil je voorkomen dat je badkamer gekoloniseerd wordt, dan is goede ventilatie en verwarming dus belangrijk. De muren drogen na een douchebeurt kan ook helpen om de ruimte sneller droog te krijgen. Zit het al vol schimmel? Dan zit er weinig anders op dan een middagje grondig schrobben, met chloor of een sterke soda-oplossing. Doe desnoods een mondkapje voor, raadt Houbraken aan, zeker als je vermoedelijk allergisch bent. Want terwijl je druk bent met boenen, gaan in eerste instantie nog meer sporen om je heen dwarrelen.