Hoe voorkom ik dat de erfenis ‘in verkeerde handen’ valt?

Let op het neutrale woordje ‘de’ in de kop. De vragensteller heeft het niet over zijn eigen erfenis, maar over die van zijn ouders. Hij is bezorgd dat zijn ouders dement worden, in een verpleeghuis belanden en dat vervolgens de erfenis opgaat aan hoge bijdragen voor zorg. De kans daarop is klein.

Kinderen krijgen pas de erfenis in handen als beide ouders overleden zijn. Wat er kan gebeuren: een van beide ouders overlijdt en de ander belandt in het verpleeghuis. Zolang de achterblijvende demente ouder verpleegd wordt, betaalt hij of zij maximaal 2.650 euro per maand. Heeft deze ouder als inkomen alleen 1.350 euro AOW en daarnaast 300 duizend euro aan spaargeld uit de verkoop van de ouderlijke woning, dan moet na enige tijd het vermogen worden aangesproken om de eigen bijdrage te betalen. Ruim 30 duizend euro vermogen is vrijgesteld. Een langdurig verblijf in een verpleeghuis komt zelden voor en het vermogen raakt tegenwoordig veel minder snel op, omdat spaargeld nog nauwelijks wordt belast. Bovendien hebben de meeste ouderen meer pensioen dan alleen AOW en dan kunnen zij de eigen bijdrage grotendeels uit hun inkomen betalen.

En dan nu vanuit de optiek van degenen die nalaten. Ouders zijn vaak bang dat hun erfenis in handen komt van een schoonzoon of -dochter die later gaat scheiden en een deel van het familiekapitaal meeneemt. Dat gebeurt niet meer bij huwelijken die gesloten zijn na 2017, want volgens het nieuwe huwelijksrecht valt een erfenis niet meer in het gemeenschappelijke vermogen.

Er zijn een paar reële situaties waarbij het fout kan gaan met erfenissen. Je hebt een partner, maar je bent niet getrouwd of hebt geen samenlevingscontract. Je partner is dan geen erfgenaam. De erfenis gaat naar de kinderen of familie van de overledene, zoals een broer of zus. Iets vergelijkbaars gebeurt als een alleenstaande zonder kinderen overlijdt. Als een broer, zus of ouder geld erft, heft de Belastingdienst 30 tot 40 procent erfbelasting. Zonde.

De beste oplossing is dan een testament maken. Een testament is verder nuttig als je een stiefkind hebt dat anders berooid achterblijft. Vergeet het dus niet als je een ongeregistreerde partner of stiefkind hebt. Een slecht geregelde nalatenschap blijft veel langer hangen dan een keertje een voetbalwedstrijd of jubileum missen.

Ook de moeite waard is een executeur aanwijzen voor het regelen van de erfenis. Die is verantwoordelijk voor de aangifte bij de Belastingdienst, het betalen van de erfbelasting, het inventariseren van de erfenis en het geven van tekst en uitleg. De executeur moet rekening houden met de mening van alle erfgenamen, en kan ruzie en argwaan voorkomen. Wie zijn nalatenschap verzorgd wil achterlaten, wijst een goede executeur aan. Dat moet voor het overlijden via een testament of losse akte worden vastgelegd.

En laat je erfgenamen vooral weten dat ze niet te veel moeten verwachten.

Zelf een vraag? Geldvraag@volkskrant.nl