Hoe vieren we Kerst dit jaar tóch op een betekenisvolle manier?

Drukke kerstdiners en borrels met het huis vol familie en vrienden zullen we dit jaar niet hebben. En dit gedenkwaardige jaar met een groot gezelschap uitzwaaien zit er ook niet in.

Ook los van de regels is het geen fijn idee dat je een dierbare corona cadeau kan geven. Maar, zoals Hugo de Jonge vorig jaar al zei, ‘juist tijdens de donkere dagen hebben we het dit jaar nodig om extra aandacht te hebben voor elkaar’. Hoe dat zelfs in een coronasamenleving kan, zagen we tijdens de eerste lockdown. Toen mensen elkaar saamhorig toezongen vanaf balkons, klapten voor de zorg en er elke vrijdagavond talloze zoomborrels en andere virtuele meet-ups waren. Iets van dat gevoel kunnen we toch wel weer terugkrijgen, om deze Kerst toch bijzonder te maken?

Omarm de verandering

Allereerst is het belangrijk om niet teleurgesteld te zijn dat Kerst wederom anders zal verlopen, en het niet te zien als ‘weer iets dat ons wordt afgepakt’. Volgens GZ-psycholoog en pedagoog Emmeliek Boost biedt de coronacrisis ons de kans om tradities aan te passen. ‘We zijn afgelopen jaren verslingerd geraakt aan consumptieve en commerciële kerstuitjes buitenshuis: kerstmarkten, kerstlunches op je werk en op school, de dorpsschaatsbaan, pretparken, noem maar op. We wilden eigenlijk niets missen.’ Boost heeft ook op verzoek decemberworkshops gegeven ‘om balans te leren houden tussen deadlines op het werk, gezin en alle overige verplichtingen van deze maand. Het moet allemaal perfect verlopen. Al die druk leverde veel stress op.’

Volgens Boost zijn we daarmee voorbij gegaan aan de essentie van Kerst. ‘Zodra het blad van de bomen valt en het vroeger donker wordt, is het logisch dat we meer tijd met elkaar binnenshuis doorbrengen. De winter is van oudsher een tijd van naar binnen keren, van rust en stilte, net als de natuur krijgen we de kans om weer op te laden, vroeger naar bed te gaan, op krachten te komen en je te verbinden met je naasten. Er is nu tijd om betekenisvol te kunnen zijn voor de ander en ruzietjes wat te relativeren.’ Volgens onderzoeken naar geluksfactoren worden we namelijk gelukkiger van intimiteit, het kunnen delen van gevoelens, van echte aandacht voor en van een ander.

Maar onze kersttradities dan, is het niet belangrijk die in stand te houden? ‘Tradities onderstrepen sociale relaties van een grote of kleine groep en geven een gevoel van saamhorigheid’, zegt hoogleraar erfgoed en geschiedenis Arnoud-Jan Bijsterveld van de Universiteit van Tilburg. ‘Maar het is niet erg dat tradities veranderen. Ze veranderen constant, door buitenlandse invloeden, door de omstandigheden, de commercie, en – vooral in het geval van kersttradities – het afnemen van de invloed van religie.’

Tegenwoordig kijken we vaker gezamenlijk naar een kerstfilm in plaats van dat we naar de nachtmis gaan. Kerstbomen zag je voor de oorlog amper, en grote kerstcadeaus zijn in Nederland pas de laatste jaren echt in opkomst. Bijsterveld: ‘Sommigen vinden verandering in tradities moeilijk. Maar veel tradities zijn tamelijk jong en nieuwe tradities kunnen heel snel ontstaan als ze aan blijken te sluiten bij behoeftes.’ Met dit in gedachten, kunnen we er op intieme wijze toch bijzondere dagen van maken, en wellicht nieuwe tradities creëren.

Naar buiten

Laat het uitgebreide kerstdiner eens links liggen en maak in plaats daarvan een gezamenlijke wandeling in een klein gezelschap. Dubbel gezond, want virusverspreiding gaat zo een stuk lastiger en beweging is goed. Dus ga naar het park of een natuurgebied, of wandel langs mooi verlichte huizen in de wijk. Neem wat thermoskannen warme drank en lekkers mee voor onderweg. Om het voor de kinderen leuk te maken kun je kerstlampionnen maken, een speurtocht of verzameltocht uitzetten of een bingokaart maken met dingen die je onderweg tegen kunt komen.

Buitenbbq

Ga je eigen tuin in en maak een simpel maar lekker buitendiner. In landen als Lapland en Zweden is het heel normaal om zelfs in de vrieskou eten te grillen. Zoals de Zweden zeggen: ‘Det finns inget dåligt väder, bara dåliga kläder, oftewel ‘slecht weer bestaat niet, slechte kleding wel’, dus laat de glitterjurk in de kast hangen en kleed je warm aan. Hang er wellicht zelfs een apres ski-thema aan, zodat je ongestoord je skikleding aan kan trekken. Met kleedjes erbij zal het ook in de kou goed uit te houden zijn.

Met een vuurkorf, de barbecue, glühwein, warme chocolademelk en warme kleding kun je prima een buitenkerst organiseren. Creëer een kerstsfeer door de kerstboom buiten te zetten, versier alles mooi met kerstverlichting voor buiten, dek de tafel zoals je binnen zou doen (eventueel onder een partytent als er regen wordt voorspeld).

Actrice en columniste Ellemijn Veldhuijzen van Zanten viert kerst al langer buiten. ‘Als gezin gourmetten we op Tweede Kerstdag. Dat doen we in ons vakantiehuisje. Niet binnen maar buiten! Met dikke jassen aan, mutsen op en shawls om, kruiken op schoot, kaarsen aan, een vuurtje. Het zonnescherm uitgeschoven tegen de regen of sneeuw. Zonder de terrasverwarmer want dan slaan alle stoppen steeds door. En dan lachen we veel en hard omdat we het allemaal koud hebben en het waanzin is om in die tijd van het jaar buiten te zitten en we bovendien gourmetten eigenlijk vies vinden. Maar toch doen we het ieder jaar weer omdat het onze gezinstraditie is.’

Quarantaine

Wil je binnen zo coronaproof als mogelijk afspreken, kun je er ook voor kiezen om in vrijwillige quarantaine te gaan. Buitenlandse virologen zeiden het al eerder: wie tijdens de feestdagen ouderen of kwetsbare personen wil bezoeken, moet in de dagen daarvoor het aantal andere contacten verder beperken. Het is dan natuurlijk wel belangrijk dat iedereen in het gezelschap dit ook kan doen. Dit vergt een strakke voorbereiding, want last-minute boodschappen doen zit er niet meer in. Iedereen in het gezelschap voorafgaand aan het bezoek een test laten doen is natuurlijk ook een idee.

Digitaal

Zelfs oma is na bijna twee jaar in een pandemie een ervaren zoomer dus zet die skills in om een gezamenlijke kerstviering op afstand toch bijzonder te maken. Zet bijvoorbeeld een extra groot scherm neer aan tafel (en dek de tafel ook mooi op voor dat scherm). Zo is het bijna alsof je samen aan dezelfde tafel zit. Je kunt ervoor kiezen om een doos met eten voor de deur van oma te zetten en tegelijkertijd hetzelfde diner te nuttigen, of om hetzelfde menu te bereiden. Of, wel zo makkelijk, dezelfde kerst-maaltijdbox bestellen. Maaltijdbox-diensten als Hello Fresh, Marley Spoon en Ekomenu (biologisch en optioneel vegan) bieden speciale kerstboxen aan.

Tegelijkertijd een kerstfilm aanzetten kan ook een gevoel van samenzijn creëren. Zo geregeld, met een streamingsdienst waar iedereen in kan. Overigens wordt de mis van de kerk inmiddels vaak ook gewoon gestreamd op YouTube, hoef je die toch niet te missen.

Samen spelletjes spelen kan nog gewoon. Tijdens de eerste lockdown zijn er vele initiatieven gestart om het gezelschapsspel toch samen te spelen online, zoals online escape rooms en pubquizzen. Veel klassieke bordspellen kunnen via apps worden gespeeld, of gewoon een bordspel, waarbij één of meerdere spelers achter zoom zitten (wel eerlijk oma’s monopolygeld tellen!)? En wie zegt dat je in dezelfde ruimte moet zijn voor pictionary?

Lees ook: Met deze tips voor films, muziek en spelletjes wordt kerst dit jaar gegarandeerd gezellig.