De Julische Alpen zijn vrijer en goedkoper dan de rest van de Alpen

Het valt opeens op. Tijdens het banjeren door een alpenweide met bloemen tot aan je middel of langs de oever van een azuurblauwe bergrivier: nergens een hek te bekennen. Geen prikkeldraad, geen slagbomen, geen bordjes met 'Verboden Toegang'... Daar houden ze niet van, in Slovenië. En zo kan, op een van de mooiste plekken van Europa, een zeldzaam gevoel van vrijheid je overvallen. We snuiven de berglucht op, trekken kaas en brood uit een rugzak en gaan liggen in het gras.

En Slovenië is niet eens verder rijden dan, pakweg, Turijn of Toulouse (1.200 kilometer). Het straalt dezelfde alpiene schoonheid uit als Zwitserland. De dorpen zijn even fris en proper als in Oostenrijk. Het eten is verser en biologischer dan in de Haute-Savoie. Koffie kost 1 euro en een hotelbed een paar tientjes. Ga vooral kletsen met koeienherders en paddenstoelenplukkers: de Slovenen spreken uitstekend Engels. Best raar dus, dat maar weinig toeristen kiezen voor een zomer in de Julische Alpen.

Een ochtend in het bergdorp Cadrg kan er als volgt uitzien: je sloft zes uur 's ochtends richting de stal en helpt de jonge bioboer Aljoša bij het melken. Hij doet het voor bij de grijsbruine koe Luna: 'Knijp eerst de bovenkant van de speen dicht met duim en wijsvinger, zet daarna één voor één je andere vingertoppen neer, zodat de melk eronderuit spuit. Nee, niet trekken aan die speen.' Ik probeer het en na vijf pogingen spuit een krachtige straal warme melk in de mouw van mijn jas. Grinnikend zet Aljoša de koe aan de vacuümpomp en loopt naar de volgende.

Samen melken we alle koeien. We tappen een emmer af voor zijn herdershond Aika, voor de poes die in het stro ligt met vijf pasgeboren katjes, en voor de varkens in een houten kot verderop. Dan pakken we een stok en zeggen 'hush', waarop de koeien de stal uitlopen, linksaf een weggetje op richting de bergwei. Klong, dong, klinkt de bel van Luna terwijl we omhoog lopen door mistige bergen. Op zo'n moment denk je: nu ben ik echt out of office.

Dat geldt voor meer plekken in Slovenië. Als je bijvoorbeeld na vijf uur lopen een hoge zomerweide bereikt waar je in het gras gaat liggen in de zon, of als een boerin in bloemetjesschort zelfgemaakte kazen en ham serveert in haar keuken. Weinig landen hebben zo'n hoog screensavergehalte: groene Teletubbies-heuvels met hier en daar een houten hooischuur, spiegelende meren aan de voet van besneeuwde bergen en blauwgroene rivieren die kolken tussen grijze kalksteenkliffen. Dat decor hoort bij het Triglav Nationaal Park, een van de oudste natuurparken in Europa.

Onbekend kun je het niet noemen; het park trekt jaarlijks 1,6 miljoen bezoekers, maar dat zijn vooral wandelgrage Slovenen. Het plaatsje Bled, aan het befaamde meer, was al in de Habsburgse tijd een romantische toeristenbestemming. De vijfsterrencampings in de buurt zijn populair onder Nederlandse kampeerders, van wie een deel op doorreis is naar de Kroatische kust. Kijk dus niet raar op als de ober 'goedemogge' en 'graag gedaan!' roept. In enkele plaatsjes vormen Nederlanders zelfs de grootste groep bezoekers.

Dat verbaast ons niks. Nederlanders zijn ook dol op Oostenrijk: dat propere Alpenland met stevige kost, hartelijke hoteliers en hoempamuziek. Dat hebben ze in Slovenië ook. Sterker: die polka's, biergartens en lederhosen zijn Sloveens, verzekert radiopresentator Nejc Poljanec. Hij werkt ook in het geboortehuis van de populaire componist Slavko Avsenik (1929-2015) dat nu een museum is. 'Veel buitenlanders zijn verbaasd: spelen jullie Oostenrijkse muziek? Maar dan zeg ik: nee, zij spelen ónze muziek!'

Andere Slovenen noemen spontaan de invloedrijke componist Jacobus Gallus (1550-1591), fiets- en auto-pionier Johann Puch (1862-1914) of wijzen trots op een passerende Tomos-brommer: allemaal Sloveens! Zelfs hun favoriete gebakje, de kremna rezina, blijkt een voorloper van onze tompouce. Dus toen vorig jaar een Syrische vluchtelinge op het televisienieuws vriendelijk bedankte in Slovenië te blijven - 'Oh no, this is a poor state' - voelden twee miljoen trotse Slovenen zich collectief gekrenkt.

Zelf zien zij hun land als een idyllische enclave. 'De wereld staat in brand, maar hier merk je daar niks van', zegt de gepensioneerde internist Bojan Roš, die vier designhuisjes verhuurt op een bergtop. Zijn strakke terras biedt uitzicht op een scène uit Narnia: een frisgroene vallei met een smaragdkleurige rivier, besneeuwde bergtoppen en in de verte de Adriatische Zee. 'We zijn een eiland binnen Europa', zegt boswachter Iztok Butinar van het Triglavpark. 'Zonder terrorisme, vervuiling of opdringerige commercie.' 5 euro vragen voor een biertje, zoals elders in de Alpen gebeurt, vinden Slovenen volgens hem schandalig.

Wat ook meespeelt: Slovenen zijn doorgaans bedeesde types. Zelfs de begrafenis van accordeonist Slavko Avsenik - wiens liedje Na Golici (1954) uitgroeide tot meest gespeelde instrumentale lied ter wereld - bleef vorig jaar een bescheiden gebeurtenis. Met instemming citeren landgenoten Slavko's reactie toen bleek dat diens concert in Berlijn meer publiek trok dan dat van The Rolling Stones. 'Och ja, die jongens zijn nog niet zo lang bezig.' Toch zouden Slovenen zich, vinden sommige marketingtypes, wat beter moeten verkopen.

Neem het Meer van Bohinj. Ruiger dan Bled - donkerblauw water tussen hoge bergwanden - en veel rustiger. De hotels rond het meer zijn nodig aan renovatie toe, maar daar staat tegenover dat de prijzen laag zijn. 'Een lang weekend Triglavpark is voor mij goedkoper dan een weekendje Yorkshire Dales', zegt een dame uit Engeland. Ze betaalde 180 euro voor vier nachten in een appartement, inclusief Wizz Air-vlucht vanaf Luton. 'Het is hier zó schoon, vriendelijk en relaxed.' Ze loopt kwiek mee met een botanische bergwandeling onder begeleiding van boswachter Iztok. Duurt zes uur, kost 6 euro.

Een ouder stel uit Hannover zeult een camera en een vuistdik boek over alpenbloemen mee. Achterin loopt een Sloveense oma met krukken op zoek naar kruiden voor haar zelfgemaakte Jägermeister. Op hoge alpenweiden passeren we houten zomerhuisjes van koeienherders. Dan denk je vanzelf: dát is de ultieme Heidi-vakantie. Hoe huur ik voor een paar dagen zo'n hutje? De boswachter moppert dat de alm niet bedoeld is voor toeristen. Maar een Sloveens stel geeft het telefoonnummer van boer Janko die zijn hut best wil verhuren (zie kader).

'Het toerisme is nog niet massaal', zegt parkmanager Majda Odar in het Alpenmuseum. 'Maar de druk neemt toe.' Zij probeert met omliggende gemeenten openbaar vervoer te stimuleren in het park. 'Helaas wil de Sloveen graag met z'n auto de bergen in.' Odar is positief over de vakantieboerderijen. 'Het is duurzaam en voor boeren een manier hun levensstijl in stand te houden.' Dit najaar presenteert het Triglav Nationaal Park een nieuwe route, het Julische Alpenpad: lopen door uithoeken waar nu nog weinig bezoekers komen. 'Zo proberen we de drukte beter te spreiden.'

Triglav trekt ook jonge adrenalinetoeristen. Stap op een mountainbike in Bled en na vijf minuten stuiter je door velden vol wilde bloemen, rem je voor overstekende schapen en rol je over verlaten boerenwegen. Nog mooier: ga paragliden met een instructeur. We rijden in zijn oude Puch-jeep een berg op en lopen daar met een valscherm tegen de wind in. Al na twee stappen tilt de opstijgende lucht ons op. Als adelaars cirkelen we omhoog. 'Kijk, daar ligt Oostenrijk, daar Italië en daar in het midden staat onze hoogste berg Triglav.' De instructeur zet koers naar een volgende berg en daar registreert de hoogtemeter weer lift. Omhoog, omhoog, richting de wolken.

Dat soort dingen kun je overal doen in de Alpen, maar in Slovenië huur je al een mountainbike voor 18 euro per dag, ga je paragliden voor 95 euro en raften voor 44 euro. Dat is de helft van de prijs elders, terwijl de kwaliteit van materiaal en instructeurs hoog is. Het centrum voor hang lose-types is Bovec aan de befaamde Socarivier, waar we gaan raften. Wie de rivier voor het eerst ziet, denkt: die kleur is niet echt. Soms turquoise, soms smaragd, soms wit en soms koffie verkeerd. En altijd woest en ijskoud. Rechts dondert een 100 meter hoge waterval naar beneden, links passeren we de plek waar Narnia is opgenomen.

De Socavallei zit ook vol geschiedenis. Hier vielen de Italianen elf keer aan tijdens de Eerste Wereldoorlog. Daarna organiseerden de Duitsers een tegenaanval waarbij 700 duizend Italianen krijgsgevangen werden genomen of verjaagd. Even wennen voor Duitse museumbezoekers: in Kobarid worden hun soldaten afgeschilderd als redders van Sloveens grondgebied. Kobarid is ook de plek voor foodies: restaurants serveren er verfijnde varianten op Sloveense evergreens als knoflooksoep, worst met peer of forel met kaas. Drink zelfgemaakte vlierbesbloesemsiroop of witte wijn van een wijngaard uit Brda.

Minder fancy, en nog leuker, zijn de feestjes van de brandweer: Gasilska Veselica (Blije Brand). Veel dorpen onderhouden samen een korps en zamelen geld in voor kazerne en brandweerauto. Dan is iedereen welkom in de danstent voor de deur. 'Ik ging daar vroeger altijd heen', zegt de 82-jarige Minka met een twinkeling in haar ogen. De dame schoffelt het akkertje van haar familie. Ze begint even te zwieren. 'Ik hou van dansen, maar het is wel zonde van je goede schoenen!'