De beste bestaat niet

Een slechte matras leidt bijvoorbeeld niet vanzelf tot lichamelijke klachten, zegt Dineke van Os van het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie. En anderzijds hoeft een goede matras niet peperduur te zijn, erkent zelfs de verkoper van de duurdere soort. Om er meteen aan toe te voegen dat de goedkope doorgaans een minder lange levensduur hebben.

Eén ding is zeker: de universele ideale matras bestaat niet, al willen firma's als Tempur en Hästens - en misschien nog meer hun aanhangers - ons anders doen geloven. Maar voor ieder persoonlijk is die er wel. In principe.

Volgens fysiotherapeut Van Os is een matras van tien centimeter aan de dunne kant, en is eentje die tien à vijftien jaar oud is langzamerhand echt aan vervanging toe. Matrassen die de eenvoudige plaat schuimrubber overstijgen, zijn opgebouwd uit laagjes van verschillende materialen. Maar na verloop van tijd is er weinig over van de ondersteunende werking van die lagen, omdat ze zijn samengeklonterd tot één plak.

Bovendien is de huisstofmijt een liefhebber van de schimmels die het gevolg zijn van menselijk zweet. Ook om hygiënische redenen kan het geen kwaad op z'n tijd de matras in te wisselen.

Een goede matras ventileert en isoleert niet alleen goed, hij geeft steun op de juiste plaatsen: bij de schouders, het bekken en de enkels. 'En hij vult de holtes op, zoals die van de doorbuigende ruggengraat, wanneer iemand op de zij of de rug ligt', aldus Van Os.

Gewicht en lengte zijn dus maatgevend, naast een persoonlijke voorkeur voor warm/koud en zacht/-hard. Dat betekent dus ook dat de meeste stellen er goed aan doen twéé eenpersoonsmatrassen aan te schaffen voor hun tweepersoonsbed.

Van belang is bovendien het afstemmen van matras en bedbodem. Het probleem van een twintig jaar oude, doorgezakte lattenbodem is niet verholpen met de aanschaf van een dure matras.

***

Polyether en latex

Hoofdbestanddeel van de goedkopere soorten zijn materialen als polyether, latex, of schuimrubber. Polyether is relatief stug vergeleken met latex, dat bovendien geldt als anti-allergisch. In opkomst is het zogeheten traagschuim. Dat schuim wordt opgewarmd door het lichaam, waardoor de bovenlaag zachter ligt. Tussen deze basismaterialen zitten laagjes van bijvoorbeeld vilt, wol of jute.

Uit een recent onderzoek van de Consumentenbond kwam de Sultan Forsbacka van Ikea als beste uit de bus. De polyether matras kost 150 euro (eenpersoons). In de categorie traagschuim ging de voorkeur uit naar de Voyager van Kwantum; die kost ook 150 euro.

Speciale beddenwinkels hebben een uitgebreider assortiment. Daar zijn merken te vinden zoals Polypreen, Auping of Pullman. Een Polypreen van synthetische latex kost zo'n 250 euro. Voor een Auping of Pullman moet de klant dieper in de buidel tasten, die doen al gauw vijfhonderd euro voor een eenpersoons matras.

Als standaardmaat voor een eenpersoonsmatras geldt: 90 x 200 (210) centimeter. En 160 (180) bij 200 (210) voor een tweepersoons.

Paardenhaar en natuurrubber

Duurdere matrassen zijn gemaakt van natuurrubber, paardenhaar, wol, katoen en linnen. Relatief nieuw in Nederland is Coco-Mat, een Griekse matrassenmaker. De succesvolle Coco-Mat Atlas kost ruim zeshonderd euro. Coco-Mat ontleent zijn naam aan geperste kokosvezel, en laat zich erop voorstaan alleen natuurlijke materialen in zijn matrassen te stoppen.

Tussen de lagen natuurrubber zitten naar keuze kokos, paardenhaar en zeegras, met wol als toplaag. Op het matras hoort een dun los dekmatras, dat na verloop van tijd met huisstofmijt en al kan worden weggegooid en vervangen door een nieuw. Het matras zelf blijft twintig jaar goed. Naar wens te leveren met of zonder een kern van pocketvering.

Het duurste matras op de markt is de Zweedse Hästens. De matrassen zijn opgebouwd uit natuurrubber, paardenhaar, linnen, wol, en desgewenst leverbaar met pocketvering. Ook Hästens is voorzien van een los dekmatras dat na verloop van tijd kan worden vervangen. Een Hästens kost tussen de tweeduizend en achtduizend euro.

De Hästens-verkoper in Amsterdam maakt overigens onderscheid tussen zij-en rugslapers enerzijds en buikslapers anderzijds. De eerste hebben een zachte bovenlaag nodig, de laatste een hardere.

Meten is weten?

Het blijft lastig kiezen. Waar een kledingstuk moet passen en een elektrisch apparaat in elk geval moet scheren/stofzuigen/föhnen, is van een matras niet een-tweedrie te zeggen of hij 'het goed doet'. Al maant de matrasverkoper 'vooral de tijd te nemen' en er eens uitgebreid voor te gaan liggen in de winkel - heel goed mogelijk dat wat nú goed aanvoelt, na een half jaar rugpijn of slapeloze nachten geeft.

Ook hier geldt: meten is weten, en daarom heeft de Nederlandse matrassenfabrikant Eastborn een paar jaar geleden het 'psa'-systeem in het leven geroepen (psa, van personal sleep adviser). Dat is een computerprogramma met meetmat, die op een matras wordt gelegd en zowel de drukverdeling als de mate van ondersteuning vastlegt voor de (mogelijk) toekomstige beslaper.

Wim Westland van Broekman Woninginrichting in Utrecht, verkoper 'sinds 40 jaar', werkt ermee. Wie bij hem binnenloopt voor een matras, krijgt eerst een intake-gesprek, opdat een eerste schifting kan plaatsvinden. Waarna uitvoerig de 'liggegegevens' (op de rug, op de zij) van de klant worden opgemeten op drie verschillende matrassen.

Voor twijfelaars is het ideaal, zegt hij. Toch denkt hij dat voor de meeste mensen zo'n systeem niet nodig is. 'Die weten binnen een minuut of een matras lekker ligt.' Nadeel is bovendien dat de psa alleen informatie verschaft over Eastborn-matrassen.